“Dünden ders alın. Bugünü yaşayın. Yarın için umutlu olun.
En önemli şey sorgulamayı elden bırakmamaktır.” (E. Einstein)
İnsanın bedenen ve ruhen sağlıklı bir hayat sürdürebilmesi için her türlü zararlı maddelerden korunması gerekiyor. Türkiye’de, 19 Temmuz 2010’da, tüm kapalı alanlarda sigara içme yasağı yürürlüğe girmişti. Bu yasa, halk sağlığı ve geçmişte pasif içiciliğe mecbur bırakılmış insanlarımızın korunması açısından çok önemli bir yasa olmuştur.
Tütün bitkisinde ve sigara dumanında bağımlılık yapan, insanın ruh ve beden sağlığını bozan çok sayıda zararlı kimyasal madde bulunmaktadır. Tütün veya sigara yakıldığında yaklaşık olarak 850 oC de yanma tepkimeleri gerçekleşir ve bağımlılığa neden olan nikotin dâhil 4000’den fazla maddeyi bünyesinde barındırır. Bu maddelerden 400’e yakın zehirleyicidir ve 40’tan fazlası da kansere sebep olmaktadır. Bu maddelerden bazıları da belli bir dozun üzerine çıkıldığında, insan sağlığı açısından son derece zararlı olan Radon-222 ve Polonyum-210 gibi radyoaktif elementlerdir.
Nükleer silahların patlamasıyla, sağlık alanında kullanılan X-Ray (Röntgen) vb. cihazlarla ve radyoaktif elementler içeren bazı ilaçlarla etrafa saçılan ve etkisini onlarca yıl devam ettiren zararlı radyasyonun sigara dumanındaki varlığından birçok insan habersizdir. Bu maddeye bağımlı olan insanlar bu maddeyi sorgulamadan, bilinçsizce tüketmektedir. Bu nedenle, hiçbir güvenlik önlemi olmayan ve etrafa daima radyasyon sızdıran ve “Tütün Nükleer Santrali” de diyebileceğimiz sigaradaki bu gerçeğin topluma iyi anlatılması gerekiyor.
SİGARA DUMANINDAKİ RADYASYON
Uğrunda en çok para harcanılan ve sağlık açısında en zararlı maddelerinden birisi de sigaradır. 1960’li yıllarda başlayan bilimsel araştırmaların neticesinde radyasyonun tütün bitkisinde ve sigara dumanındaki varlığı kanıtlanmış ve bu konu ile ilgili birçok bilimsel makale yayınlanmıştır. Bu konu, maalesef ülkemizde yeterince gündeme getirilememiştir.
Radyasyonun genel bir tanımı “elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı veya aktarımı” şeklindedir. Yüksek frekanslı, iyonlaşabilen radyasyon ise “atomlardan yayılan, gözle görülmeyen, maruz kalınan miktara bağlı olarak, insan sağlığına zarar veren çok yüksek enerjili parçacıklar ve ışınlar” şeklinde tanımlanır.
Çevremizde bulunan birçok radyoaktif madde, temel yapı taşı olan bazı atomlarının kararsız olması nedeniyle yüksek enerjili radyasyon yayar. Tütün, topraktaki radyasyonu iyi bünyesine alan iyi bir radyasyon emicidir. Tütün bitkisindeki radyasyonun kaynakları; bu bitkinin yetiştirildiği alanlarda kullanılan fosfat gübresi, toprakta ve havada bulunan bazı radyoaktif elementlerdir (Radon-222 ve Polonyum-210)
Bilgiye ulaşmanın çok kolay ve hızlı olduğu bu iletişim çağında, internet ortamındaki bilimsel dergilerden, arama motorlarından veya yapay zekâ vb. bilgiye ulaşma araçlarından bu konuda yapılan çalışmalara ve elde edilen sonuçlara ulaşılması mümkündür [1].
Sigara dumanındaki radyasyonun bir kısmı içici tarafından vücuda alınırken önemli bir kısmı da içici tarafından çevreye üflenmektedir. Çevreye yayılan bu radyasyonun bir kısmı da çevrede bulunan pasif içiciler tarafından vücutlarına alınmaktadır.
Yoğun olarak sigara içenlerin vücutlarında, doğal olarak yoğun bir radyasyon miktarı olacak ve sigara içmedikleri zamanlarda bile vücutları bu radyasyonu etrafa sürekli yayacaktır.
Sigar dumanındaki radyasyon ile ilgili bazı veriler:
- Radyasyon güvenliği Yönetmeliği’ne göre; Türkiye’de toplum üyesi kişiler tarafından alınabilecek maksimum radyasyon güvenliği dozu kişi başına en fazla 500 mrem/yıllık (5 mSv/yılık) olarak tespit edilmiştir. Radyasyon yayan radyoaktif cihazlarla çalışan görevlileri için bu miktar 10 katına kadar çıkabilmektedir.
- Gıda maddelerinden ve çevreden doğal olarak aldığımız miktar ise ortalama olarak kişi başına yaklaşık olarak 360 mrem/yıllık’tır (3,60 mSv/yıllık).
-Günde bir sigara paketi ile alınan yıllık radyasyon miktarı, yaklaşık olarak 200 adet göğüs-röntgen filmi ile alınan radyasyon miktarı kadardır. Bu radyasyon miktarı, kısa vadede özellikle hamile bayanlarda doğacak çocuğun sağlığı açısından büyük risk taşımaktadır.
- Aynı miktarda sigara ile bir yılda alınan maksimum radyasyon, kişi başına izin verilen ve sağlık açısından fazla risk taşımayan yıllık radyasyon miktarından (500 mrem) 8 kat (4000 mrem/40 mSv) fazladır ve hastalıklara yakalanma riski de o oranda artmış olacaktır.
- Alınan bu radyasyon miktarı ayrıca nükleer santrallere çok yakın oturan insanların ciğerlerine aldığı radyasyon miktarı kadardır (4000 mrem/40 mSv). Günlük sigara tüketim miktarı bir paketin üstüne çıktıkça bu miktarlar da o oranda artacaktır.
BAZI TESPİTLER VE ÖNERİLER
- Radyasyonun her dozu zararlıdır, “etkisi ne zaman ortaya çıkar?” sorusuna kesin cevap verilememektedir. Kalıtsal faktörlere bağlı olarak, bu etki aylar, yıllar veya onlarca yıl sonra ortaya çıkabilir. Kesin olan tek şey radyasyona maruz kalmakla hastalıklara yakalanma riskinin artacağıdır.
- Sigara dumanındaki radyasyon insanoğlu için, güvenli bir şekilde inşa edilen ve işletilen nükleer santrallerden çok daha büyük riskler taşımaktadır. Ayrıca, nükleer santrallerin aksine sigaranın insanlara ve ülke ekonomilerine hiçbir artı getirisi de yoktur, bilakis bireylerin ve özellikle sağlık harcamalarında sebep olduğu büyük artışlarla ülkelerin ekonomileri için büyük kayıplara yol açmaktadır.
- Sağlık alanında, sigara nedeniyle maruz kalınan kalp, kanser, diyabet vb. hastalıkların tedavisi için ortaya çıkan giderlerin miktarının, sigara üretimi ile istihdam, vergi gibi konulardan elde edilen gelirlere göre çok daha fazladır.
- Bu tür bağımlılık yapan maddelerin verdiği zararlar her birey tarafından sorgulanmalı, ders çıkarılmalı ve daha sağlıklı/umutlu bir gelecek için bu tür maddelerden uzak durulmalıdır.
- Son zamanlarda sigara paketlerinin üzerinde, sigaranın zararları ile ilgili uyarı yazıları yazılıyor. Bu uyarılar arasında maalesef radyasyon ile ilgili bir uyarı bulunmamaktadır. Sigara paketlerinin üzerine “Sigara dumanı en önemli radyasyon kaynaklarından bir tanesidir” ifadesini yazılması, uyarıların daha etkili olmasına katkı sağlayacağına inanıyorum.
Açıklama: Konu ile ilgi ayrıtılı bilgilere ve kaynaklara şu makalede ulaşılabilir: