Kastamonu üniversitemizin çalışkan, verimli öğretim üyesi, Araçlı hemşehrimiz Prof. Dr. Eyüp Akman, her yıl mutlaka bir bilimsel araştırma yapıp yayımlamayı ilke edinmiştir. Doğrusu, 2023’te bu ilkeyi sürdüremeyeceği kanısındaydım. Çünki 2022 ve 2023’ün dev çalışması olan ve 1000 sayfaya yaklaşan Kastamonulu Âşık Fevzi ve Eserleri onu çok yormuştu. Arap harfli metinleri hem yeni alfabeye aktaracak, hem bilgisayarla yazacak, hem de çeşitli yönlerden inceleyeceksiniz. Çok zor bir olay olduğunu ancak erbabı bilir. Âşık Fevzi’nin eseri inşallah çok önemli bir bilim kurumunca basılacak. İnceleme raporları olumlu.
Kitabın bilim dünyasının yararına sunulması zaman alacağından Prof. Dr. Eyüp Akman, Kültür Bakanlığı’nın 100.Yıl Kutlamaları çerçevesinde düzenlediği (11-14 Aralık 2023, Ankara) 10.Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresinde “Kastamonulu Âşık Fevzi ve Kayıp Eserleri Üzerine” başlıklı bir bildiri sunarak bilim insanlarına ilk bilgilendirmeyi yaptı. Onun izlediği bilimsel çalışma ilkesi, her çalışmasının alanına yeni bir bilgi, yorum katması olmuştur.
Akman hoca, Âşık Fevzi’nin incelendiği aylarda boş durmamış, 2023 100.yıl eserini de baskıya hazırlamıştı.
Eyüp Akman’ın 24. kitabı olan bu yeni kitabı da Türk halk bilimine büyük katkılarda bulunan bir araştırma niteliğindedir.
Prof. Dr. Eyüp Akman, Hukuk Folkloru Açısından Muhtarlık Karar Defterleri ve Oycalı Köyü (Araç/Kastamonu)Örneği , Ankara 2023, 120 s. Gazi Kitabevi Yayını.
Giriş, 4 bölüm, Sonuç, Kaynaklar ve Eklerden oluşan kitabın önsözü yerindeki söz başından aldığımız şu cümlelerden çalışmanın amacını, kapsamını, özelliklerini öğreniyoruz. “Bu çalışmamız, Kastamonu ili Araç ilçesi Oycalı köyünde 1953-1996 yılları arasında muhtarlık tarafından tutulan Köy Karar Defteri’nin incelenmesinden oluşmaktadır.1924 tarihli Köy Kanununa göre muhtarlıklar 10 kadar defter tutmak zorundadırlar. Bu defterlerin hepsi Oycalı köyünde tutulmuş mudur bilmiyoruz. Elimizde olan sadece 1953-1996 yıllarını ihtiva eden Karar Defteridir. Fakat Araç’ın Kızılören köyüne ait 2, 3, 4, 5, 6, 9 numaralı defterler elimizde mevcuttur. Onların özelliklerine ait bilgi sahibiyiz. Kızılören köyüne ait Köy İşleri Karar ve İcra Defteri 1929 tarihlidir.
Çalışmamız bir giriş ile dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde genel olarak hukuk folkloru üzerinde durulmuştur. Birinci bölüm, köy kanununa ayrılmıştır. İkinci bölümde defterde yer alan kararlar incelenmiştir. Üçüncü bölümde Oycalı köyü muhtarlık tarihi verilmiştir. Dördüncü bölümde ise kararların tam metinleri yer almaktadır.
Bu tür karar defterleri başta köy hukuk sistemi olmak üzere pek çok konuda bize bilgiler sunmaktadır. Bu defterler sayesinde köyün sosyo- ekonomik yapısını, nüfusunu, insanların birbirleriyle olan münasebetlerini, aile lakaplarını, o köyün yer adlarını kısacası o köye ait pek çok bilgiyi bulabilmekteyiz.
Böyle bir çalışma belki de ilktir. Umarım bu çalışma bir örnek olur, diğer köylerin karar defterleri de yayınlanır.1996 yılından sonrasına ait karar defterinin de ileriki yıllarda yayınlanması faydalı olacaktır”.
Kitabın planı şöyle:
-Giriş: Hukuk Folkloru Hakkında Genel Bilgiler (s.1-4)
-I.Bölüm: Köy Kanunu(s.5-10)
-II.Bölüm: Kararların İncelenmesi (s.11-16)
-III.Bölüm: Oycalı Köyü Muhtarlık Tarihi(s.17-20)
-IV.Bölüm: Oycalı Köyü Muhtarlık Karar Defteri Metinleri
-Sonuç: (s.105-106)
-Kaynaklar: (s.107-108)
-Ekler: (s.109-120)
Kitabın bizce en dikkate değer bölümü, Oycalı Köyü İhtiyar Heyetinin 1953-1996 yılları arasına ait 253 kararının incelendiği II. Bölümdür. Prof. Akman’ın incelemesine göre:
1-253 kararın çoğu; bütçe oluşturulması, salma yapılıp yapılmaması, köyde görevli kişilerin (kâtip, korucu gibi) tayini ve ücretleri gibi konularla ilgilidir.
2-Köyde asayişin sağlanması, vatandaşın mal ve canının korunması muhtarın en önemli görevidir.11 karar ekili araziye verilen zararlarla ilgilidir.
3-Köy korusundan odun kesenlere verilen cezalarla ilgili 31 karar vardır.
4-14 karar, köyün umumi işlerini (yolda çalışmak gibi) yapmaktan kaçınanlarla ilgilidir.
5-Arazi satışı, bağışlanması ile ilgili senetlerin onayı ile ilgili 29 karar vardır.
6-Mirasın bölünmesi ile ilgili şikayetlerin sonuçlandırılması ile ilgili kararlar vardır.
7-Sulama, içme suyu, köye elektrik gelmesi, köy konağı ve okul yapılması, hasata başlama gibi konularda alınan kararlar vardır..
Dördüncü bölümde, 253 kararın tamamı bulunmaktadır. Eklerde bazı kararların fotoğrafları da verilmiştir.
Prof. Dr. Eyüp Akman’ı kendi köyü ile ilgili yaptığı bu özgün halk bilimi araştırması için kutluyor, başarılarının daim olmasın diliyoruz…
