İLİ                       KASTAMONU

İLÇESİ                MERKEZ

YERİ                  İPLİKÇİLER ÇARŞISI

Miladi 1481- 1512 yılları arasında yapıldığı bilinen  ve eski tapu kayıtlarında Penbe Kapanı şeklinde yazılı olan bu bina, Osmanlı Sultanı ikinci Bayezid Han’ın Kastamonu’ya kazandırdığı önemli ticaret merkezlerinden birisidir. Halk arasında Balkapanı olarak da bilinen bu tarihi ticaret merkezi günümüzde lokanta olarak turizme hizmet vermektedir.

Kapanlar aslında bu günkü ticaret borsalarının eski zamanlardaki işlevlerini yürütüldüğü yerlerdir. Aslında, Ticaret Borsaları günümüzün modernize edilmiş kapanlarıdır demek daha doğru olur.

Penbe kelimesi, Pamuk anlamındadır. Bu handa Pamuk ve Pamuk ürünleri ile pamuk ipleri ve pamuklu kumaşların ticaretinin yapıldığını, hatta pambe kapanında bunların fiyatlarının da belirlendiğini söylemek yanlış olmaz.

Burasının diğer adı ise Bal Kapanıdır. Kastamonu eskiden olduğu gibi günümüzde de bal ticaretinin yapıldığı bir merkezdir. Ilgaz Balı, yayla balı, Çam balı, Çiçek balı, Kestane balı, Ihlamur balı gibi isimlerle günümüzde bal ticareti devam etmektedir. Bunlardan birisi de Kastamonu ve civarında üretilen Deli Bal dır. Bu bal çeşidi diğerlerinden farklı olarak bir çok hastalığın tedavisi için özellikle aranan bir bal çeşididir. Günlük, bir çay kaşığı kadar tüketilmelidir. Daha fazla tüketilmesi sağlık açısından zararlıdır ve hatta öldürücüdür. Geçmişte on, yirmi, elli dirhemlik bal kaplarında satıldığı bilinen bu bal çeşidinin fiyatı da oldukça yüksektir. Günümüzde de küçük ölçekli kaplarda oldukça yüksek bir fiyata satılmaktadır. Bu nedenle  fiyatının da ancak kapanda yani borsada belirlenmesi normal bir olaydır.  Atalarımızın ticari malların satışını kurallara bağlamış olması ise günümüz ticaretinde yani serbest piyasa ekonomisinde malın kıtlık durumu ve ihtiyacın şiddetine göre aşırı fiyat artışları veya tersi durumların önlenmesi bu kapanlar sayesinde olmuştur. Örneğin Kastamonu’da Kendir Kapanı, Germeç’de Sarımsak Kapanı gibi, İstanbul’da Un Kapanı gibi ticari hayatı düzenleyen ve her şeyi belirli kurallara bağlayan ecdat, günümüz ticaretine de kapanlar ile ışık tutmuştur.

Penbe Kapanı tapuda”Sultan Bayezid-i Veli Hazretlerinin  Vakfı Şerifinden mütevellisi na malum Pembe Kapanı”  adı altında kayıtlı olduğuna göre bu tarihi bina ile Bayezid Han bu ticaret merkezi için de bir vakfiye hazırlamıştır. Bu Kapanın işleyişi de Kadı Efendinin gözetiminde bir Naib, bir Katib, bir kethüda, bir yiğit başı ve tacirler arasından seçilen bir nazır olmak üzere beş kişilik bir yönetim tarafından işletilmesi hükme bağlanmıştır. Ayrıca bu personellerin ücretlerinden artan gelirlerin tamamı da Mekke ve Medine’ye, yani Harameyn-i Şerifey’ne vakfedildiği bu vakfiyede kesin hükme bağlanmış ve ayrıca Kastamonu Tapu Siciline de şerh düşülmüştür. Bu şerh yirmi yedi numaralı tapu sicil müdürlüğü arşiv defterinin yüz dördüncü sayfasında kayıtlıdır. Vakfiyenin tam metni ise Osmanlı arşivleri ve Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivlerinde olduğu anlatılmaktadır.

Bu tarihi Kapanı günümüzde işletenlerin ve buradan gelir elde edenlerin vakfiye şartlarını göz önünde bulundurmaları ise ticari etik kuralları açısından da elzem bir olaydır. Ayrıca ikinci Bayezid Han’ın da  ruhunun huzur bulması sağlanmış olur.

Bilindiği gibi vakfiyelerde hem bir dua hem de bir beddua vardır. Günümüzde bu yerleri işletenlerin bu hassas duruma pek uymadıkları anlatılmaktadır.

Kastamonu’ya böyle bir borsa, yani Kapan kazandıran Bayezid Han’ın bu eserine sahip çıkmak  oldukça önemlidir. Ayrıca, Ticaretimize, Kültürümüze, Turizme de katkı sağlayacaktır.

Bayezid Han’ın mekanı cennet ruhu şad olsun.