İLİ                              KASTAMONU

İLÇESİ                        MERKEZ

YERİ                          HİCAZ

Muhammed Evliya efendi Kastamonu Topçuoğlu mahallesindeki Caminin hemen kuzeyinde yer alan Ziyaiye Medresesini yaptıran zat olarak bilinmektedir. Aslen Kastamonu  Küre ilçesi sollak köyünden  olup Yahya Efendinin oğlu olduğu bilinmektedir. Bu medreseye oğlunun adı olan Ahmet Ziyaeddin Efendinin adından dolayı Ziyaiye medresesi adını verdiği anlatılmaktadır.

Muhammed Evliya Efendinin hicazda Hicri 1324, Miladi 1906 yılında Hac vazifesini yaparken Vefat ettiği bilinmektedir.

Muhammed Evliya Efendi bu nedenle Hacı Evliya Efendi olarak halk arasında bilinen zat tır. Muhammed Evliya Efendi ekonomik olarak iyi durumda olmasına karşılık  geçimini ve günlük rızkını çarşı Pazar dolaşarak ip alıp satarak  karşıladığı anlatılmaktadır. Elde ettiği gelir eğer günlük rızkından fazla ise ya fakir fukaraya dağıtır, ya da onların yemek ihtiyacını karşıladığı anlatılmaktadır.

Sağlığında benim tanıdığım Deli Eşref diye bildiğim bir zat da bir ip veya urgan ile Narullah Camisinin kuzey batısında durur ve  hamallık yapar elde ettiği gelirin fazlasını da fakir fukaraya dağıtırdı. Muhammed Evliya Efendinin  yani Hacı Evliya Efendinin de  yolunun böyle olduğunu anlatırdı.

Muhammed Evliya Efendi aslında cüsseli, heybetli duruşlu olmasına rağmen oldukça vakar bir insan olduğu da anlatılmaktadır. İleri yaşlarında göbeğinin üstüne kadar uzattığı bembeyaz ve bakımlı bir sakalının olduğu Topçuoğlu Camisi Şadırvanında Abdest aldıktan sonra kıbleye doru dönüp  derin bir nefes aldıktan sonra “Hatice Validem muradım senin cennet mekanda yattığın topraklara bir kavuşabilsem” diye dua ettikten sonra Ezan okunmadan biraz önce buradaki camiye girip bir köşede ezanı ve namaz vaktini beklediği anlatılmaktadır.

Hiçbir vakit namazını terk etmediği ve abdest aldıktan sonra aynı şeyi hep sürdürdüğü hatta sabah namazı vaktinden çok daha önce Topçuoğlu Camisi Şadırvanında abdest alıp uzun süre beklediği bunu yaz kış demeden sürdürdüğü de anlatılmaktadır. Ayrıca oğlu Ahmet Ziyaeddin Efendinin çok iyi bir tahsil almasını da sağlamış olan Muhammed Evliya Efendi bu davranışı ile de devrinin insanlarına iyi bir örnek olduğu da anlatılmaktadır.

Hac vazifesini yapmak üzere kutsal topraklara gittiğinde Mekke’de Hasret ile her namaz vakitlerine aldığı abdestten sora andığı Hazreti Hatice Validemizin kabrinin bulunduğu yerde muradına kavuşarak vefat ettiği anlatılmaktadır. Kabri Hazreti Hatice Validemizin de kabrinin bulunduğu yerin yakınındadır.

Kastamonu’da on yedi bin Evliya var derken bu sayıyı telaffuz edenler herhalde bunu bilerek söylemekte ve Kastamonu Mübarek toprakların bulunduğu yerdir ve Mekke Silsilesine bağlıdır derken bunu ifade etmek istemektedirler.  Her dönemin Evliyası o dönem insanlarına göredir derken buna en güzel örneklerden birisi de belki de Hacı Evliya Efendi bir diğeri de Eşref Efendi olsa gerek.

Kastamonu turizmi açısından oldukça önemli bir yer tutan Kastamonu Evliyalarımızı anlatırken, Ayağı Yanık Evliya Türbesinden dönüşte Pazar yerine girmeden uğradığımız ve Topçuoğlu Camisi ve civarını anlatırken de gurur ile bahsettiğimiz ve turların da dikkatlice dinledikleri zatlardan birisi de  Muhammed Evliya Efendinin bizlere bıraktığı aziz hatırasıdır.

Muhammed Evliya Efendi veya Halk arasındaki adı ile Hacı Evliya Efendinin mekanı cennet ruhu şad olsun.  

             Zühtü Aslan