Çok şefkatli pek merhametli Allah’ın adıyla başlıyorum.
Değerli okurlarım,
“2023 Yılı Türk Diline Hizmet Ödülü”ne de layık görülen halk bilimci yazar Kastamonulu Nail TAN Hocamız için Türk Dil Kurumu yapımı “Türk Diline Emek Verenler Nail TAN Belgesel Filmi” hazırlanmış.
Türk Dil Kurumu ile Türk dili ve kültürüne değerli hizmetleri olan Kastamonulu araştırmacı yazar Nail TAN adına hazırlanan belgesel filminin ilk gösterimi, 18 Aralık 2023 Pazartesi günü saat 14.30’da Kastamonu Üniversitesi Bilgehan Bilgili Merkez Kütüphanesi Sezai Karakoç Salonu’nda yapıldı.
Türk Dil Kurumu Başkanının törende de belirttiği gibi bu belgeselin ilk gösterimi için Kastamonu’nun seçilmesi önemli.
Ayrıca Kastamonu hakkında pek çok eser veren Nail TAN Hocamız ve bizler için de ayrı bir güzellik oldu. Türk Dil Kurumu yetkilileri ve emeği geçenlere de teşekkür ederim.
Nail Tan İle Tanışmamız
Değerli okurlarım,
Değerli eğitimci ve yazar Nail TAN Hocamız ile tanışmamız ben Ankara’da araştırma görevlisi iken, ülkemizin önemli bir hikâye yazarı arkadaşımız ve dostumuz Adil KARAGÖZ vasıtası ile olmuştur. Kendilerine müteşekkirim.
Nail TAN Hocamız o yıllarda kardeşi (Merhum) Özdemir TAN ile “Gurur Kaynağımız Kastamonulular” kitabını yazıyordu. Daha sonra on cilde tamamlanan bu esere -layık olmasak da- beni de dâhil etmiş. O zaman genç bir akademisyen olan bu satırların yazarı için, bu kitapta yer almak çok önemli, sorumluluk yükleyici ve teşvik edici önemli bir durum olduğunu ifade etmeliyim.
Daha sonra ise değerli Kastamonulu yazarlarımızdan Mustafa BEKTAŞOĞLU vasıtasıyla diğer Kastamonulu bazı yazar ve akademisyenlerin bu kitaba dâhil olmasına destek ve katkı verdim. Bu vesile ile görüşmeye başladık.
Çeşitli zamanlarda devam eden görüşmelerimiz 2011 yılı son aylarında Kastamonu Üniversitesi’nde göreve başlamamız ve İlahiyatın kurulması ile yaptığımız Uluslararası Şeyh Şa’ban-ı Velî Sempozyumu ile hız kazandı. Kendileri bu sempozyuma tebliğleri ile de katkı sunmuşlardır.
Kastamonu İçin Nail Tan
Değerli okurlarım,
Ankara’da bulunduğum yıllarda akademisyen arkadaşlarımızla kendi aramızda fikir alışverişinde bulunurken, ileriye dönük olarak yapmamız gereken şeylerden bir tanesi de doğup büyüdüğümüz memleketimiz Kastamonu’ya vefa göstermek olduğunu gündeme getirirdik. Bunun bir göstergesi olarak Kastamonu hakkında çalışmalar yapmak gerektiğini sık sık tekrar ederdik.
Bu noktada, Ankara’da çalışmalar yapan, bu topraklar için üreten, yazıp çizen iki kişi çıktı karşıma.
Merhum Prof. Dr. Abdulkerim ABDULKADİROĞLU Hocamız ve bu satırlarda anlatmaya çalıştığım Sayın Nail TAN Hocamız.
Her ikisini de tanıma bahtiyarlığına eriştiğim için mutluyum.
Kastamonu için çok şey ürettiler, yazdılar çizdiler. Allah razı olsun. “Balık bilmezse Hâlık bilir” misali, biz şahidiz.
Nail TAN Hocamız Uluslararası Şeyh Şa’ban-ı Velî Sempozyumu için Kastamonu’da bulundukları günlerde memleketimiz için neler yapılacağını istişare ettik. Kendilerinin bizi çalışmaya teşvik etmek için “Sen ikinci Abdulkerim Hoca olacaksın” dediğini hiç unutmuyorum. Bunun anlamı, “Kastamonu değerleri için çalış”, demekti, biliyorum. İnşallah kendilerinin bu “hüsnükabulüne” mazhar olan çalışmalar yapmak nasip olur.
“Şeytan taşlamaktan ibadete zaman kalırsa” (!)
Değerli okurlarım,
Kastamonu’da bir sokağa “Nail TAN” ismi verilmiş. Çok güzel olmuş. Çok sevindim.
Bu anlamda 2023 Yılı Türk Diline Hizmet Ödülü”nün de Nail TAN Hocamıza verilmesi ve Türk Dil Kurumu tarafından “Türk Diline Emek Verenler Nail TAN” Belgeselinin de çekilmesi çok önemli. Belgeseli izlerken çok duygulandığımı belirtmek isterim. Herkese tavsiye ederim. İnşallah internette de yayınlanır.
Belgeselden önce kendileri ile telefonda görüştüğümüzde belgesel gösterimine özellikle davet ettiler. “Baş üstüne”, dedik. Zaten programa katılacaktık. “Artık bir daha gelemeyebilirim, helalleşelim”, dediler. Yıllarca eğitim ve kültür hayatımıza bilfiil öğretmen olarak ve bürokraside katkı yapmış, halkbilimci, yazar ve araştırmacı emektar öğretmenimizin elini öptük. Allah hayırlı ömürler nasip buyuşun. Saygıdeğer Nail TAN Hocam, bizden tarafı helal olsun, siz bize ve memlekete olan haklarınızı helal ediniz.
Sağlıcakla kalın.
Nail Tan Kimdir?
Kastamonu'nun Araç ilçesine bağlı Kavacık köyünde doğdu. Babası polis Remzi Tan, annesi ise ev hanımı Rafiye Hanım’dır. 1959’da Göl İlköğretmen Okulunu bitirdi. 1960'da Kastamonu Abdurahmanpaşa Lisesini dışarıdan tamamladı. Bursa Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü (1962), Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü (1973) ve Millî Güvenlik Akademisi'nde (1983) eğitimini sürdürdü. 1990'da Anadolu Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Lisans tamamlama programını bitirdi.
Nail Tan, Kastamonu Kavak Köyü İlkokulu Müdürlüğü (1959-1960), Van Alparslan İlköğretim Okulu Türkçe Öğretmen ve Müdür Yardımcılığı (1962-1965), Kastamonu Kız İlköğretim Okulu Edebiyat Öğretmen ve Müdür Yardımcılığı (1965-1968), Mardin Kız İlköğretim Okulu Türkçe Öğretmenliği (1970) görevlerinde bulundu. 1970'de MEB Millî Folklor Enstitüsü Müdür Yardımcılığına atandı 1973-1978 ve 1979-1984 yılları arasında KB Millî Folklor Araştırma Dairesi Başkanlığı görevini yürüttü. Uluslararası Folklor Kongrelerinin toplanması, yurt çapında derlemelerin başlatılması, kursların açılması, arşiv ve kütüphanenin kurulup geliştirilmesi, araştırma yıllığı çıkarılması, yayınların arttırılması, üniversitelere halk bilimi derslerinin konulması, folklor açık hava müzesinin kurulması girişimi Nail Tan’ın başkanlığı döneminde gerçekleştirilen önemli faaliyetlerdir. Ayrıca Nail Tan’ın, her konuda folklor bibliyografyalarının hazırlanıp yayımlanması, folklor uzmanlık kitaplığının oluşturulması, Türk Folkloru adlı süreli yayının başlatılması, yurt dışındaki folklor kuruluşlarıyla ilişki kurulması, buna bağlı olarak Makedonya’daki Türklerin halk kültürü derleme gezilerini gerçekleştirmesi, gölge oyunu, aşçılık, el sanatları vb. gibi dallarda festivaller, büyük sergiler düzenlenmesi vb. gibi pek çok başarının kazanılmasında da emeği büyüktür (İvgin 2016: 20-21).
1984-1988 yılları arasında Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nde, Genel Müdür Yardımcılığı yaptı. 1998 yılında HAGEM Genel Müdürlüğü’nden emekli oldu. Emekliye ayrıldıktan sonra 1998-2006 yılları arasında Türk Dil Kurumu’nun “Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi”nde uzman olarak çalıştı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim, Mesleki Eğitim, Mesleki Yaygın Eğitim Fakültelerinde altı yıl halkbilimi dersi verdi (Tan 2011: 9).
Nail Tan, Azerbaycan’ın Bakü şehrindeki VEKTOR Uluslararası Bilim Merkezince 2003 yılında “Fahrî Doktor”, 2006 yılında “Fahrî Profesör” unvanı verildi. Azerbaycan Bakü Asya Üniversitesince 2003 yılında “Fahrî Doktor” unvanını aldı. Aynı zamanda Türk kültürüne verdiği hizmetlere bağlı olarak 1981 İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü, 1997 Motif Halk Bilimi Hizmet Ödülü, 1999 UNIMA Geleneksel Türk Tiyatrosu Hizmet Ödülü ve 2007 Hüseyin Gazi Kültür ve Sanat Vakfı Türk Dünyası Kültürüne ve Halk Bilimine Hizmet Ödülü'ne layık görüldü. 2021'de Kosova Balkan Türkoloji Merkezi (BAL-TAM) Balkan Türkolojisine Hizmet Ödülünü aldı.
Nail Tan, 1965'te ilkokul öğretmeni Mefharet Tan ile evlenmiştir ve bir çocuk sahibidir. Oğlu Prof. Dr. Mustafa Özgür Tan, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Bölümünde çalışmaktadır.
Yazı hayatına ve edebiyata şiirle başlayan Nail Tan’ın yazdığı şiirler, pek çok dergide yayımlanmıştır. İlk şiiri Yaşamda Karanlıklar adını taşır. Özür -I, Özür- II adlı şiirleri pek çok gazete ve dergide yayımlanmıştır. 1990’da Acaba Biraz Maviniz Biraz Yeşiliniz Var mı?, 2002’de, 118 sayfadan oluşan Gelince Gözlerine Bahar/Kollarıma Giriyor Çiçeklerin ve 2004’te Divarların Arasındaki Gökyüzü adlı şiir kitapları yayımlanır. Onun şiire başlamasında kendi ifadesiyle,1970’li yılların ortalarında farkına vardığı dünyayı bekleyen çevre yıkımı ve felâketler etkili olmuştur. (Şentürk 2011: 105) Nail Tan, kültürel anlamda olduğu kadar sosyal hayata karşı da duyarlı olup insanlığı şiirleriyle uyarmayı tercih etmiştir. Acaba Biraz Maviniz Biraz Yeşiliniz Var mı? okuyucuya ağaç, orman, su sevgisini öğretebilme, orman yangınlarına son verebilme vb. gibi kaygılarla yazılmış olup, söz konusu şiirlerle Nail Tan, bütün vatanseverleri göreve çağırmaktadır. (Yağcıoğlu 2011: 97) Nail Tan ayrıca şair Nurettin Özdemir'in şiirine nazire olarak yazdığı "Vatan", 2040 yılındaki Türk halkına seslendiği "Al Sana Avrupa Birliği" ve "Karı Koca Destanı" vb. gibi farklı konulardaki mesaj içerikli şiirleriyle de dikkati çekmektedir. Bazı şiirlerinde Tokmakî mahlasını kullanan Nail Tan’ın şiir dili akıcı, yalın ve anlaşılırdır.
Nail Tan, edebiyatın oyun dalında da eserler vermiştir. Ankara Radyosu’nda seslendirilmiş ve yayımlanmış radyo oyunları şunlardır: Çocuk Bahçesi, Arkası Yarın, 5 Bölümden oluşan Üç Pınar Köyünün Sırları” (1988), bir çocuk oyunu olan Bir Bulut Yakalayalım (1989), Arkası Yarın, 5 Bölümden oluşan Vasiyet (1991), Böyle Daha Güzel (1999), Sabahattin Engin ile birlikte yazdığı Sepetçioğlu Osman Efe (2001) adlı oyunlardır. Böyle Daha Güzel ve Sepetçioğlu Osman Efe adlı iki oyun, Kastamonu Nöbetçi Tiyatro tarafından sahneye konulmuştur.
Nail Tan ayrıca, roman türüne de imzasını atmıştır. Nasreddin Hoca Senfonisi adlı eser, Nasreddin Hoca’nın hayatının romanlaştırılmasıdır. Eserin başarısı, yazarın Nasreddin Hoca’yı fıkralarından sıyırarak, onu tarihî bir şahsiyet olarak sunmuş olmasıdır.
Nail Tan, uluslararası pek çok kongre ve sempozyumda bildiriler sunmuş; çeşitli konularda derleme, makale ve güncel yazılar yayımlamıştır. Nail Tan, halk müziği, halk oyunları, halk hikâyeleri, Bayburt, Kırşehir, Isparta vb. gibi yörelerimizin halk türküleri, fıkralar, geleneksel Türk Tiyatrosu, gelenek ve görenekler gibi (İvgin 2011: 13-30) alanlarda çalışmaları bulunmaktadır.
Kaynak: Ahmet Yesevi Üniversitesi tarafından hazırlanan “Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS)”: https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tan-nail, Erişim: 20.12.2023).
