Servet-i Fünûn dergisiyle yeni bir edebi akımın doğmasına katkı sağlayan Kastamonulu Ahmet İhsan Tokgöz, Osmanlı matbaacılığına çinkografi ve klişehane tekniklerini getirerek basında modernleşme sürecini hızlandırdı.
SERVET-İ FÜNÛN’UN DOĞUŞU VE YÜKSELİŞİ
Ahmet İhsan Tokgöz, Mekteb-i Mülkiye’den mezun olduktan sonra Ahmet Mithat Efendi’nin teşvikiyle gazeteciliğe başladı. 1891 yılında yayın hayatına başlayan Servet-i Fünûn, başlangıçta fen ve bilim konularına odaklanan bir dergiyken, Recaizade Mahmut Ekrem’in yönlendirmesiyle bir edebiyat dergisine dönüştü. Tevfik Fikret’in yazı işleri müdürlüğüne getirilmesiyle Halit Ziya Uşaklıgil, Cenap Şahabettin ve Mehmet Rauf gibi isimlerin katılımıyla Edebiyat-ı Cedide akımının merkezi haline geldi.
SANSÜR ENGELİNE TAKILDI
Dergi, Osmanlı'da sıkı sansür uygulamalarına maruz kaldı. 1901 yılında Hüseyin Cahit Yalçın’ın Fransız İhtilali’nden bahseden “Edebiyat ve Hukuk” makalesi nedeniyle kapatıldı. Ancak bu süreç Servet-i Fünûn’un etkisini azaltmadı, aksine Türk edebiyatında bir ekol haline gelmesine zemin hazırladı.
MATBAACILIKTA ÇIĞIR AÇAN YENİLİKLERE İMZA ATTI
Tokgöz, Avrupa’daki gelişmeleri takip ederek Osmanlı matbaacılığına yeni teknikler kazandırdı. Çinkografi ve klişe tekniklerini Türkiye’ye getirerek Servet-i Fünûn başta olmak üzere birçok yayında kaliteli resimli baskılar yapılmasını sağladı. İstanbul manzaraları ve Kız Kulesi resimleriyle dikkat çeken bu baskılar, Osmanlı basın dünyasında büyük yankı uyandırdı ve Sultan II. Abdülhamid’in ilgisini çekti.
SİYASİ HAYATTA DA ETKİNDİ
Tokgöz, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Servet-i Fünûn’u günlük gazete formatına dönüştürerek siyasetle daha yakından ilgilenmeye başladı. Cumhuriyet’in ilanından sonra üç dönem Ordu milletvekilliği yaptı ve uluslararası konferanslarda Türkiye’yi temsil etti.
MATBUAT HATIRALARI: GAZETECİLİK TARİHİNE TANIKLIK
Basın hayatındaki tecrübelerini “Matbuat Hatıralarım” adlı eserinde toplayan Tokgöz, gazetecilik anlayışı, basın özgürlüğü ve matbaacılığın gelişimi hakkında önemli bilgiler sundu. 1930-1931 yıllarında yayımlanan bu eser, bugün de araştırmacılar için önemli bir kaynak olmaya devam ediyor.
TÜRK BASIN TARİHİNDE SİLİNMEZ BİR İZ BIRAKTI
1942 yılında hayatını kaybeden Kastamonulu Tokgöz, ardında 50 yılı aşkın bir yayıncılık mirası bıraktı. Servet-i Fünûn 1944 yılında kapanmış olsa da, onun öncülüğünde gelişen edebi akım ve matbaacılık yenilikleri Türk basın tarihinde silinmez bir iz bıraktı.
Ömrünün son yıllarını Değirmendere'de geçirdi ve 28 Aralık 1942'de buradaki evinde öldü. Vasiyeti üzerine aynı yerde Garipler Mezarlığı'na defnedildi.
