Azerbaycan, 2020 yılında Dağlık Karabağ’da yaşanan çatışmaların ardından Ermenistan’ı yenerek "Dağlık Karabağ zaferi"ni elde etti. Bu zafer, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü koruması ve Ermenistan’ın işgal ettiği toprakları geri alması açısından büyük bir önem taşıyor.
Ancak, bu zaferin arkasında acı bir tarih yatıyor. 20 Ocak 1990’da Sovyetler Birliği ordusu, Bakü’de sivilleri katlettiği "20 Ocak Bakü Katliamı"nı gerçekleştirdi. Bu acı olay, Azerbaycan halkının bağımsızlık mücadelesinde önemli bir dönüm noktasıdır. 20 Ocak Bakü Katliamı, Sovyetler Birliği’nin dağılmasına ve Azerbaycan’ın bağımsızlığına giden yolda önemli bir kilometre taşıdır.
Aralık 1989’da Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti Yüksek Konseyi, Dağlık Karabağ’ın Ermenistan’la birleştirilmesi yönünde karar aldı. Bu karar Azerbaycan’da tepkiyle karşılandı ve Bakü’de yüz binlerce insanın katıldığı mitingler düzenlendi.
Azerbaycanlılar, Ermenilerin artan toprak taleplerine ve Sovyet yönetimine tepkilerini göstermek için Bakü’nün Azadlık Meydanı’na akın etti. Aralıksız devam eden mitingler Sovyet yönetimini tedirgin etti ve Bakü’ye ordu yürütülmesi yönünde karar alındı. Halk ise kentin giriş yollarını ve Bakü’deki askeri birliklerin önünü kapattı.
İlk önce 19 Ocak 1990’da Sovyet istihbaratı tarafından Azerbaycan televizyonunun enerji sağlayıcısı patlatıldı. Akşam saatlerinde ise 26 bin kişilik Sovyet ordusu zırhlı araçlarla 5 yönden Bakü’ye girdi.
20 Ocak 1990 gecesi, Rus tankları Bakü sokaklarında ölüm saçtı. O gecenin sabahında, dünya daha önce görmediği bir direniş destanıyla tanıştı. Başkent Bakü’ye giren Rus tanklarının önüne geçip vücutlarını siper eden Azerbaycan halkı, tek silahları olan inançlarıyla direndi. Ancak, Sovyetler Birliği ordusu, Bakü’deki Sovyet tankları ve zırhlı araçlarla katliam yapmaktan geri durmadı.
Azerbaycan halkının zulme razı olmaya, boyun eğmeye niyeti yoktu. Her türlü savaş suçu işlendi o sokaklarda. Yaralılara yardıma gelen doktorlara, hemşirelere bile acımadılar. Otobüslerdeki yolcuları kurşuna dizdiler, evleri taradılar. Saklanmaya çalışanların üzerine projektörlerle ışık tuttular. Kaçamadı kimse, bulup vurdular. Yaralıları bile süngüden geçirdiler. O kanlı gecede, 147 Azerbaycanlı kahramanca şehit oldu. 744 kişi yaralandı.
Bu acı olay, aradan geçen 34 yıla rağmen hala Azerbaycan halkının hafızasında tazeliğini korumaktadır. 20 Ocak, Azerbaycan’da bir yas günü olarak kabul edilir ve birçok kurumlar bu günü anmak için çeşitli etkinlikler düzenler. Bu etkinlikler arasında anma törenleri, sergiler, konferanslar ve o günü anlatan filmler yer alır.
Sonuç olarak, 20 Ocak Bakü Katliamı, Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesinde önemli bir dönüm noktasıdır ve Azerbaycan’ın "Dağlık Karabağ Zaferi"ni elde etmesindeki motivasyon kaynaklarından biri oldu diye biliriz.
