Mezunu olmaktan büyük onur ve mutluluk duyduğum, bugünümün ve yarınlarımın yapı taşı, dünlerimin gurur kaynağı tarihi Lise’m…
Lisemizin 138’inci yaşını kutlarken; tarihe tanıklık eden 138 yılın bazı kesitlerini paylaşmayı borç bildim kendime. Eksik bıraktıklarım için kusurum af ola.
Okulumuzun kurucusu Vali Abdurrahman Nurettin Paşa; 1882 yılından 1891’e kadar Kastamonu’da valilik yaptı ve şanlı lisemizin ilk temeli 20 Nisan 1885 Cumartesi günü atıldı.
Vali Abdurrahman Nurettin Paşa okul yeri için Cumhuriyet Meydanı’nı çevreleyen arsayı temin etti ve binanın dereye bakan cephesinin sağlam temeller üzerine oturması ve kaymaması için Bin Osmanlı Altını harcandı. Binanın tamamı için gerekli olan 8 bin 500 altın Kastamonu halkı tarafından karşılandı ve yine vatandaşlardan kurulan bir komisyon tarafından harcamalar yapıldı. Okul binası ancak dört yılda bitirilebildi.
Kastamonu halkının o yıllarda eğitime verdiği destek elbette ki bugün takdire şayan.
Okul; “Askeri Rüştiye” binasında 2 sınıf olarak açıldı,1888 yılında sınıf sayısı 3’e, 1891-1892 yılında 5’e çıktı ve okul yatılıya çevrildi, ilk mezunlarını 1891 yılında verdi.
1912-1913 ders yılında okul “İdadi” olmaktan çıkarılıp “Sultani” oldu; 1922-1923 yılında ise sultaniden liseye çevrildi. 1925 yılında ilk kısım kaldırıldı ve lise ile orta kısım birlikte eğitim ve öğretime devam etti.
Anadolu’da açılan ilk lise olan Kastamonu Lisesi’ne (Abdurrahmanpaşa Lisesi), özellikle lise kadrosunda çok kıymetli öğretmenlerin yer alması sebebiyle çevre illerden çok sayıda öğrenci geldi ve yoğun talep oldu. Bunun üzerine yeni sınıflar açmak gerekti ve “ek bina” yapılması zaruri hale geldi. Lise binasının dere kenarındaki Atatürk Caddesi’ne bakan tarafına “29 Eylül 1937” tarihinde orta kısım inşaatı başladı.
Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla tüm dünyada yıllarca etkisini sürdürecek olan büyük felaketler ve yıkımlar yaşanmaya başladı. Binlerce insanın ölüp, devletlerin yıkılması elbette ki eğitim sürecini de derinden etkiledi. Bu sürecin en çarpıcı etkilerinden biri de Kastamonu Lisesi’nde yaşandı.
Doç. Dr. Nuri Güçtekin tarafından hazırlanan “1. Dünya Savaşı’nda Kastamonu Mekteb-i Sultanisi” adlı muazzam eser bu süreci belgeleriyle çarpıcı bir şekilde gözler önüne seriyor.
Okurken her satırında ayrı duygulandığım, şehit olan öğrenci künyelerini incelerken gözyaşlarımı engel olamadığım bu kitapta yer alan bilgileri paylaşmayı da kendime bir borç bilirim.
Birinci Dünya Savaşı’nda “Kastamonu Sultanisi” öğrencileri “Mükellefiyet-i Askeriye Kanun-ı Muvakkati” kapsamında “Kafkas”, “Çanakkale” ve diğer cephelerinde vatan hizmetlerini yerine getirdiler. Seferberliğin ilanı ile askerlik çağında olan öğrenciler okul idarelerinden aldıkları belgeleri bağlı oldukları askerlik şubelerine ibraz ederek eğitimlerine devam ettiler.
1914-1915 ders yılı sonunda lise kısmında tahsil gören “16” öğrenci, 1915 yılı Ekim ayında “15” öğrenci askere gitti. 1916 yılı Nisan ayında sene sonu imtihanları beklenmeden öğrenciler askere çağrıldı ve “12” öğrenci daha askere alındı. 1915-1916 ders yılı sonunda üst kademe sınıfların tamamı askerdeydi. Bu nedenle Kastamonu Mektebi Sultanisi’nin lise kısmında tahsil görebilecek öğrencisi kalmadı.
Tarihi şanla şerefle dolu olan Lise, “1916-17” ve “1917-18” ders yıllarında mezun veremedi. Kastamonu Mekteb-i Sultanisi öğrencileri; vatan için canlarından vazgeçtiler, vatan sevgisini her türlü sevginin önünde tuttular. Kastamonu halkının okulun yapımı için topladığı altınların karşılığını, lise öğrencileri millete canlarıyla, kanlarıyla geri ödediler.
Birinci Dünya Savaşı’na Kastamonu Mekteb-i Sultanisi’nden katıldığı tespit edilen öğrenci sayısı “50”, askerlik vazifesinden geri dönemeyen öğrenci sayısı ise “30”.
1920-1921 ders yılında da İstiklal Savaşı dolayısıyla 12’inci sınıfta talebe bulunmadığından “şehadetname” alan “efendi” olmadığı notu kayıtlarda yer alıyor.
“Kazım Efendi, Kamil Efendi, Ahmed Efendi, Vehbi Efendi, Besim Nuri Efendi…” Vatan uğruna, vatan için hayatlarının baharında hayatlarından vazgeçen yiğitler…
“Ahmed Reşad Efendi, Nami Efendi, Ziya Efendi, Kemal Efendi ve daha niceleri…” Gencecik yaşlarında; ailelerinden, sevdiklerinden kopup vatan müdafaası uğruna askere gidip geri dönemeyen vatanperverler…
İstiklal Marşı’mızın “Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?” mısrasının karşılığıdır Abdurrahmanpaşa Lisesi öğrencilerinin lise marşıyla verdiği cevap: “Yurda feda bu can bizim, Aşığız, aşkımız bu vatan bizim.”
Şanla, şerefle dolu 138’inci yaşın kutlu olsun Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi…
