Şu ana kadar köşemde yazdıklarımın genelde Türk sanayicisini desteklemek amaçlı olduğuna, Türk malı kullanımını teşvik edici nitelik taşıdığına dikkat etmişsinizdir. Kuşak yol projesi ve ulaşım yatırımlarımız (özellikle havayolu) sayesinde Türk sanayicisinin Avrupa ve Asya’ya ihracat imkanlarının arttığını görebiliyoruz. Bu yazımızda biraz Türk sanayisinde neler olduğunu inceleyelim.
Konfor mobilya’nın İzmir’de 163,000 m2 alan üzerine kurduğu 30 milyon dolarlık üretim tesisinin 2024 yılı içerisinde açılması bekleniyor. Üretim tesisinin günlük üretim kapasitesi 3000 yatak ve 750 koltuk ve ev mobilyası olması bekleniyor.
Erdemir Millux, Manisa’daki tesislerinde HY-100 süper mukavemet denizaltı çeliklerini üretmeye başladı. Süper mukavemet çeliklerinin Dünya’da sadece birkaç ülkede (ABD, Çin, Fransa ve Almanya) üretiliyor ve üretim teknolojisi sır olarak saklanıyor. Erdemir 2024 yılı sonlarında HY-130 çeliğini üretmeye hazırlanıyor. Üretilen denizaltı çeliği denizin yüzlerce metre altındaki basınca ve patlamalara dayanıklı.
Canik firması dakikada 1900 mermi ateşleme gücüne sahip olan çift namlulu Canik Dual M2F adlı uçaksavar silahını tanıttı.
Arçelik Manisa Çamaşır makinesi işletmesine ait ek üretim tesisi açıldı ve böylece üretim kapasitesi artırıldı.
Toy Plastik Aydınlatma firması Sakarya’da aydınlatma direkleri, armatürleri ve ekipmanları fabrikasını açtı ve üretimi başlattı.
Okuman (GMS) medikal işletmesi Ankara Sincan’da Avrupa’nın en büyük fabrikalarından birini faaliyete geçirdi. Bu üretim tesisinde anestezi cihazları, kuvözler, uyku ve solunum ürünleri, fototerapi cihazları ve çeşitli tıbbi ekipman üretimi yapılıyor.
Gürcistan’a Vuran Taktik Tekerlekli zırhlı araçların ilk parti teslimatı gerçekleştirildi. Türkiye, Gürcistan’a toplamda 46 adet BMC Vuran aracı ihraç edecek.
Konya Karapınar’da kurulan Avrupa’nın en büyük Güneş enerji santrali kontrolünü sağlamak için SCADA binası inşa edildi. Binanın projesi mimarlık alanında çeşitli ödüller aldı.
Yine Konya Karapınar’da Cahit Oruç tarım makineleri firması üretim tesisi kurdu. Tesiste tarım römorkları, tandem ve havuz tip römorklar, gübre dağıtma makineleri, toprak işleme ekipmanlarının üretimi gerçekleştiriliyor.
Gürel Tekstil’e ait iplik fabrikası Denizli Çardak OSB’de üretime başladı.
Çorum Sungurlu OSB’de küresel Barut üretim tesisinin 15 Şubat’ta Cumhurbaşkanımızca açılması bekleniyor. 1630 dönüm alanda kurulan tesis nitroselüloz ve nitrogliserini aynı yerde üreten Dünya’nın ilk barut fabrikası olacak.
Bozankaya, Napoli şehir içi ulaşımı için yapılan tramvay ihalesini kazandı. Bu ihale sonucunda Bozankaya 63 milyon avro değerinde 10 adet tramvay ihracatını gerçekleştirecek.
Yongatek, mikro denetleyici çip Çentik’i geliştirdi. Nisan ayında Çentik’in ihraç edilmeye başlanması planlanıyor. Yongatek, yerli bir beyaz eşya üreticisiyle 25 milyon adet çip için anlaşma yaptı. 2025 yılında Türkiye’deki beyaz eşya üreticilerinin tümüyle yerli çipi kullanması bekleniyor.
Dünyada elektronik harp yeteneklerine sahip olan ilk otonom insansız su üstü aracı Marlin SİDA, cumhurbaşkanımızın katıldığı törenle Türkiye Cumhuriyeti donanmasına teslim edildi.
Raman Plastik firmasının Batman OSB’de kurduğu tesiste plastik boru imalatına başlandı.
Teknik Filament firmasının kurduğu sentetik iplik fabrikası Tekirdağ Çorlu’da üretime başladı.
Berat Mermer firması İzmir Torbalı’da ikinci üretim tesisini açtı ve üretime başladı.
Agrobest Grup Salihli üretim tesisleri 2023 yılında faaliyete başladı. Tesis 66,000 m2 kapalı alan ve yıllık 100,000 ton üretim kapasitesiyle Türkiye’nin en büyük bitki koruma ürünleri tesisidir.
Nukon, Bursa’da kurduğu üretim tesisinde 2D- 3D fiber lazer kesim makineleri, abkant pres, plazma kesim, su jeti, CNC alevli kesim makineleri ve ekipmanları üretimine başlandı.
Tosyalı Holding, İspanya’nın en önemli çelik boru üreticisi Baika Steel Tubular System firmasını satın aldı ve Avrupa’nın en büyük çelik boru üreticisi haline geldi. Tosyalı’nın yıllık üretim kapasitesi 3 milyon tonun üzerine çıktı.
Türk cep telefonu üreticisi Reeder, yerlilik oranı %80’in üzerinde olan elektrikli araç üretimine hazırlanıyor. Samsun’daki üretim tesislerinden ilk aracın 30 Ağustos 2024’de banttan indirilmesi planlanıyor.
Baykar, Ukrayna’da Drone üretim tesisi inşaatine başladı.
Nurol makine, Nijerya’ya 13 adet zırhlı araç ihracatı için anlaşma sağladı.
Aselsan yerli sinyalizasyon sistemini yapmayı başardı ve Türkiye sinyalizasyon üretimi yapan Dünya’daki beş ülkeden biri oldu.
Avrupa’nın üçüncü büyük seramik üreticisi Cersanit, Kütahya’da 200 milyon dolar değerinde 1500 kişiye istihdam sağlayacak yatırım yapma kararı aldı. Zafer OSB’de yer tahsisi yapıldı. Fabrikanın tüm üretimini ihraç etmesi planlanıyor.
Türkiye yazılım sektörü 2023 yılında 3 milyar dolar değerinde ihracat yaptı.
TUSAŞ, İHA ve SİHA’lar için yerli motor TEI-PD170 modelini üretti.
Renault group, OYAK ile anlaşarak Bursa’da 400 milyon avro değerinde yatırım yapmam kararı aldı. Yapılacak tesiste 4 yeni elektrikli otomobil modeli (Duster dahil) üretilecek.
Astor enerji, 170 KV yüksek gerilim kesicilerin Astor markası altında üretilmesi konusunda Çinli Sieyuan firması ile anlaştı.
Karsan, Japonya’ya 100 adet e-jest teslimatı konusunda anlaşmaya vardı. Teslimat 2025 yılında yapılacak. Böylece Karsan, Japonya pazarına giren ilk Avrupalı elektrikli otomotiv üreticisi firma oldu.
Desa, Celentano Artisans Tekstil ve deri sanayi LTD şirket kurulmasına ve sermayesinin tamamının Desa tarafından karşılanmasına karar verdi.
Gabar petrolünde üretim kapasitesi 35,000 varili geçti.
TOGG, T10F Fastback modelini tanıttı.
Şimdi yer az ve üretime başlayan üretim tesisleri bayağı fazla. Dolayısıyla bilgileri kısaca verelim.
Üretime başlayan tesisler ve ait oldukları firmalar.
Korkmaz Triko (Diyarbakır)
Golonya Kozmetik (Çorum OSB)
Körfez Panel (Manisa Salihli)
Libas Alagöz Tekstil (Diyarbakır)
Sial alüminyum (Malatya OSB)
Chemson Kimya (İzmir Aliağa)
Atasav Makine ve Savunma Sanayi (Ankara Kahramankazan)
TUSAŞ (Helikopter, Kahramanmaraş)
Işıksoy Tekstil (Şanlıurfa)
İdeal Ambalaj (Amasya Merzifon)
Bakcycle Geri Dönüşüm (İzmir Aliağa)
TÜRASAŞ Boji fabrikası (Sivas)
Pomega enerji (Ankara Polatlı)
Prinzhorn (kağıt, Kütahya)
ZN Çinko Rafineri (Denizli)
…………………….
Bunlar gibi epey sayıda firma yeni üretim tesislerini faaliyete geçirdi. İstatistikler de bu hareketliliği destekliyor. Sanayi üretim endeksi 161,9’a çıkarak rekor kırdı. Sanayi kesiminde çalışan kişi sayısı arttı, işsizlik oranı %9’lara indi. İhracat 256 milyar dolara çıktı. Türkiye 2024’e temeli atılan veya teşvik belgesi alan 6250 fabrikayla girdi. Kısaca Türkiye sanayi sektöründe bir hareketlilik var. Güzel ve olumlu bir hareketlilik…
Prof. Dr. Serkan DİLEK
Kastamonu Üniversitesi