Ocak 2023 ortalarında Ankara’da Araçlılar Kültür, Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı KASÇETVAK’ın da yöneticilerinden (Vakıf Başkanı Ekrem Ay) Kahrraman Uyanık Bey telefonla arayıp Vakfın Ulus’ta yeni kiralanan binasında on beş günde bir Kastamonulu bilim, kültür, eğitim, sanat alanlarında tanınmış şahsiyetlerle söyleşi düzenlediklerini, ilk planda bizi de dinlemek istediklerini bildirdi. Son yıllarda, biraz da salgın hastalık, ekonomik kriz (deprem henüz olmamıştı) nedeniyle olsa gerek beş yılı aşkın zamandır çektiğimiz parkinson hastalığında büyük ilerleme olmuş; konuşmamı, yürümemi de etkilemişti. Ankara’daki hemşehrilerimizle bir kez daha görüşüp helalleşmek istiyorduk. Memnuniyetle kabul ettik. Önerdiği 4 ve 18 Şubat 2023 tarihlerinden havalar biraz daha ısınır diyerek 18 Şubat’ı kabul ettik. 4 Şubat Cumartesi söyleşisi 16. ve 20. Dönem Kastamonu Milletvekili Fethi Acar’la yapıldı. Toplantının haberini ve konuşulanların özetini Ankara’ya gönderilen Araç Haber gazetesinden okuduk. İlimizin temel sorunlarını çözümde Sayın Acar, tecrübesini bir kez daha dile getirmiş.
18 Şubat 2023 Cumartesi günü hava beklediğimz gibi güzel oldu ama bu kez başkentte ve Türkiye’de yaşayan, vatanını-milletini-devletini seven herkesin üzerine 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli, ancak 10 ili önemli ölçüde etkileyene depremin üzüntüsü, kaygısı çökmüştü. Vakıf merkezinin yeni yerleşim yerini ve iç düzenini çok beğendik. Konferans salonu, bu tür toplantılara çok uygundu. Yanımızda Vakıf Kitaplığına armağan 25-30 kitap götürmüştük. Onları, söyleşiden sonra armağan ettik.
Saat 14.00’de başlayıp 16.00’da bitmesi gereken söyleşiye beklediğimizden daha yoğun bir ilgi oldu. Eşim, emekli TED Ankara Koleji İlk Kısım Müdür Başyardımcısı Mefharet Tan’la konuşmacı masasına oturduk. Söyleşimize başladık. Kahraman Bey, anlatmak istediğim her şeyi söyleyebileceğimi, yönetimi bana bıraktıkların belirtmişti. Biz de, sıkıcı olmamak için söyleşiyi, adı üzerinde soru cevap şeklinde yapmayı kararlaştırdık. Böylece 15’e yakın dinleyici soru sordu, görüşlerini açıkladı, söz sözü açtı söyleşi 16.30’a taştı.
Söyleşi öncesi, söylemek istediklerimizle ilgili notlar almıştık ama sorularla program dağıldı. Ancak yarısı uygulanabildi. Bu sebeple, bir köşe yazısı kaleme alıp söyleyebildiklerimizi, özellikle de söyleyemediklerimizi Kastamonu’daki hemşehrilerimizle de paylaşmak bir farz oldu.
Söyleşinin başındaki açış konuşmamda, özellikle deprem felaketine temas edip rahatsızlığımız dolayısıyla konuşmamızdaki ve vücut hareketlerimizdeki kusurların hoş görülmesini rica ettik. Kastamonu Partisi dışında bir partiyle ilişkimizin olmadığını belirtip ilimizin sorunlarına sadece STK üyesi, samimi bir Kastamonulu penceresinden bakacağımızı vurguladık. Söyleyebildiklerimden önemli gördüklerimizi, sadece hatırlatma cümlesi çerçevesinde şöyle sıralayabiliriz:
· 6 Şubat 2023 depremi. 5 Temmuz 1938’de Hatay’a giren Türk Ordusunun başındaki Araçlı Albay Şükrü Kanatlı. Kastamonuluların yabancı hayranlığı, kendi evlatlarına vefasızlığı. Org. Salih Omurtak İlköğretim Okulunun Org. Şükrü Kanatlı’ya dönüştürülmesi.
· İhsangazi Hacıoğlu köyünün Sepetçioğlu Osman Efe’ye dönüştürülmesi için verilen mücadele.
· Ünlü romancı (Devrekânili) Oğuz Atay’ın adının bir eğitim kültür kurumuna verilmeyişinin yarattığı haksızlık (Bartınlı Rıfat Ilgaz’la kıyaslama).
· Cumhuriyet’in 100 yılının 82 yılını yaşayan Nail Tan’ın bu 82 yılda yaşadıkları (Savaşlar, darbeler, terör olayları, depremler, sel felaketleri, orman yangınları, ekonomik krizler).
· Nail Tan’ın İstiklal Savaşı şehiti dedesi Süleyman Tan’ın kaydını 94 yıl sonra buldurması, Büyük Amcası 9 Ağustos 1938’de Sivas’ta bomba talimi sırasında ağır yaralanıp şehit düşen büyük amcası Kur.Bnb. Yusuf Ziya Şekol’un tümeninin taşınması sonucu kaybolan mezarını bulma, Sivas Şehitliğine mezar taşı koydurma çabaları.
· Eşi Mefharet’le 1957’de Araç’ta Kastamonu’ya giden otobüste tanışmaları ve evlilik hikâyeleri.
· 8 yıl T.C. tarafından yatılı okutulan, 2 yıl da memuriyeti sırasında TODAİE Kamu Yönetimi Uzmanlığı ve Millî Güvenlik Akademisi eğitimi için maaşlı izinli sayılan Nail TAN’ın T.C.’ye borcunu ödeme çabaları.
· Ankara’da Kültür Bakanlığında görev alma (1970). Tutunmak için olağanüstü çabalarımız. Yan ödemesiz yöneticiliğin yarattığı şans. 27. yılda genel müdürlük.
· Ahîlik kültürünün Kastamonu’daki izleri.
· Çanakkale Türküsünün Kastamonu’yla gerçek bağı?
· Araç Kavacık köyünde bir düğünde seyrettiğimiz kadın seyirlik oyunu.
· Kastamonu Üniversitesiyle ilişkilerimiz. Bağışladığımız tablo/resim koleksiyonu. Hakkımızda yazılan tez. Kastamonu’da Nail Tan Caddesi. 69 kitap yayınımız. Kastamonu gazetesindeki köşe yazılarımız.
· Kastamonu turizm açısından, iklim değişikliği dolayısıyla yıldızı parlayan şehirlerdendir. Kültür ve turizm çalışmalarında büyük eksiklikleri vardır. Birkaçını söyleyelim. Farklı, özel müzeleri; İstiklal Yolu Müzesi, Sepetçilik Müzesi, İstiklal Savaşı’nda Kastamonu gibi yoktur. UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağına gastronomi dalından değil el sanatları dalından müracaat edilmelidir. Kore Savaşları Müzesinde gördüklerimiz.
· Mühendis Vali ihtiyacı konusundaki iki yazımız; 6 Şubat 2023 depreminde bir kez daha güncellenmiştir.
· Türk milletinin bazı kusurları (Tembellik, akraba evliliği gibi)
· İhsan Ozanoğlu ile Kastamonu’da âşıklık geleneği sona ermiştir.
· Son olarak, dinleyicilerle helalleştik ve mezar taşı yazımızı okuduk:
Hüvel Baki/Şair, Yazar, Eğitimci, KTB Genel Müdürü/Nail TAN/
Araç: 10.12.1941/........./ “Ne mutlu Türk’üm,/Kastamonuluyum./T.C.’de albayrak altında öldüm.”
Asıl önemlisi, not aldığımız hâlde söyleyemediklerimiz. Zamanın bu derece hızlı ilerlemesinde tabii ki bizim rahatsızlığımızın da payı vardı. Yarım saatte bir 10 dakika bizi dinlendirmek zorunda kaldı yöneticiler. Söyleyemediklerimizi de özet cümlelerle şöyle sıralayabiliriz:
· 82 yıllık ömrümün muhasebesi: 69 adet 100 cilt kitap, 138 dergi ve gazetede 1500 civarında yazı, 38 ülkeye seyahat, ilkokuldan üniversiteye kadar her dereceli okulda öğretmenlik, bürokraside kayırma olmadan müdür yardımcılığından başlayıp kademe kademe yükselerek 27 yılda genel müdür oluş.
· Araçlıların müzik yeteneği, CSO’da beş Araçlı sanatçı ve diğerleri.
· Kastamonunun bilim insanı, sanatçı zenginliğini anlayamama.
· İklim değişikliği karşısında Kastamonu’nun şansı, şanssızlığı. Yeşilini pencere, kapı uğruna hızla kaybeden Kastamonu’yu büyük sel felaketleri, toprak kaymaları bekliyor.
· Dört hikâyem: CSO Kastamonu Konseri, Müzeler Şehri Kastamonu’da Bir Gün, Bir Enflasyonu Düşürme Öyküsü, 2073’te Ankara’da Bir Lokantada. Son hikâyede elli yıl sonra asfalt, kapı, pencere, toprak, çimento yiyen Ankaralılar var.
· Beni bir köylü çocuğu olarak değerlendirip 8 yıl yatılı okutan T.C.’ye hizmet borçlarımı nasıl ödedim? Önce ilkokuldan üniversiteye öğretmenlik yaptım. Van’a, Mardin’e gittim.
A. Kültür ve Turizm Bakanlığı MFE, MİFAD ve HAGEM adlı kuruluşlarda halk kültürü/folklor alanındaki hizmetlerimiz:
1. Bir plan çerçevesinde Türkiye’nin tüm illerinde derleme, araştırma gezileri düzenleyerek Türk Folklor Arşivi, Folklor Uzmanlı Kitaplığını kurmak
2. Halk kültürü uzmanı yetiştirmek için üniversitelerde halk bilimi bölümleri açtırmak
3. Halk kültürü değerlerimzi; âşıklar, Karagöz sanatçıları, masal anlatıcıları, halk müziği ve oyunları mensupları, el sanatları ustaları, halk mutfağı başta olmak üzere yurt içinde ve dışında tanıtmak, yaşatılmalarını sağlamak, turizmde kullanılmalarını teşvik etmek
4. Yapılan derleme ve araştırmaları yayımlamak
5. Folklor Açık Hava Müzesi, Türk Çalgıları Müzesi, Türk Mutfağı Müzesi kurma girişiminde bulunmak
B. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdür Yardımcısı olarak yapılan hizmetlere düşünce ve emek katkılarımız:
1. Türk müziği konservatuvarının açılması, koro ve topluluklarının kurulması
2. Türk müziği ve halk oyunları sanatçılarını diğer devlet sanatçılarıya aynı maaş, unvan statüsüne kavuşturma
3. Çalışma ve sosyal Güvenlik Bakanlığıyla işbirliği yaparak serbest çalışan müzik ve sinema sanatçılarına emeklilik hakkı tanıma
4. 1986’da Müzik ve Sinema Eserleri Kanunu’nun çıkarılması, Bakanlıkta arşiv kurulması
5. Devlet Sanatçılığı Yönetmeliğinin kapsamının genişletilmesi ve dört yıl uygulamasını koordine etme.
6. Özel Tiyatrolara Yardım Yönetmeliğine geleneksel tiyatro (Karagöz, kukla) gösterilerini de dâhil ettirme
7. İstanbul Atlas Sinemasını Bakanlığa kazandırma
8. Çoğu Atatürk dönemine ait yanar tabanlı belgesel filmlerin yenilenmesi
9. Çanakkale, Kocatepe, Dumlupınar’da yeni şehitliklerin yapılması, Çanakkale Şehitleri Anıtının eksiklerinin tamamlanması
10. CSO Konser Salonu, Cern Sanat Atölyesi inşaatlarının başlatılması
11. Anıtkabir Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi kuruluşlarında iki yıl görev yapmak
12. Türkiye’yi, Türk kültürünü tanıtıcı nitelikli yayınların hazırlanmasında görev almak
13. Türk büyüklerinin anıtlarının, büstlerinin yapılmasında fikri danışmanlık
C. Emeklilik döneminde Türk Dil Kurumundaki çalışmalara katkılarımız
1. Türk Dünyası Destanları Projesinde uzman olarak 8 yıl görev alıp 400 civarında destanın tanıtılmasına katkı
2. Türkiye’deki son destanları bilen âşıklardan derlemeler yapmak, Âşık Şeref Taşlıova’nın anlattıklarını baskıya hazırlamak
3. TDK’nin 70 yıllık tarihçesi ve Atatürk’ün Kurum’la ilgisi konularında iki kitap yazmak
4. Yeni atasözü ve deyim derlemeleri yapıp Türk Dili dergisinde yayımlamak
· Ve adliye sarayı, belediye sarayı adlarındaki garabet.
Son sözler: Kastamonu, kıyı kesimi dışında deprem bölgesindedir. En hassas yer Tosya’dır. Yeni ve eski yapılarda gerekli tedbir alınmalıdır. Ormanlar; maden ve ahşap sanayiine feda edilmemelidir. Ormanların getirisi çok değil 3-5 yıl sonra maden ve sanayiyi geçecektir. Kastamonulu, bulunduğu coğrafyanın değerini bilmeli; tarlasını, evini, dairesini asla il dışından, hele hele T.C. uyruklu olmayan bir kişiye asla satmamalı çocuklarını, torunlarını düşünmelidir. Oğuz Atay’a yapılan haksızlığı düzeltmeyen hiçbir görevliye hakkımı helal etmiyorum.