Covid19 pandemisinden sonra çoğu insan “evden çalışma” denen bir olguyla karşılaştı. Eğitimler yüzyüze değil online olarak verildi. Firmalar çalışanlarının evden çalışmasına izin verdi. Pandemi bittikten sonra insanlar işyerlerine gitmeye başladı ama o da ne? Evden çalışma modülünün pandemi öncesine göre çok daha yaygın olarak benimsendiği görüldü. Peki! evden çalışmanın ne gibi avantajları var ki işverenler ve çalışanlar evden çalışmayı benimsedi?
İşverenler açısından önemli maliyet avantajları var. Birincisi; eskisi kadar büyük ofislere ihtiyaç artık kalmadı. Dolayısıyla daha küçük ofis de daha düşük kira maliyeti demek. Artık sadece çalışanların işyerine sadakatini artırmak, çalışanlar arası iletişimin kopmasını önlemek, örgütsel bağlılığı sağlamak amacıyla ayda bir çalışanların bir araya geldiği bir toplantı haricinde ofislere önemli bir ihtiyaç kalmadı. Hatta bu toplantılar da bir kafede veya salonda yapılabilir. İkincisi; ofise çalışan gelmezse elektrik, su, kanalizasyon, internet gibi maliyetler de olmayacak. Eğer çalışan ofise gelirse ona çay ve kahve hizmeti verilecek ama evden çalışma gerçekleşince çay ve kahve maliyetleri bile olmayacak.
Çalışanlar açısından da çeşitli avantajları var. Birincisi; insanlar evlerinde rahat bir ortamda istedikleri kıyafetle çalışabilecekler. İkincisi; özellikle İstanbul ve Ankara gibi şehirlerde çalışanlar trafik karmaşasına girmeyecekler. Otomobille işyerine gidecek olanlar otopark yeri bulma veya yüksek otopark ücreti ödemek zorunda kalıyorlar. Artık günlük 250-300 TL otopark ücreti ödenebiliyor (yanlış okumadınız GÜNLÜK). Metro, metrobüs ve otobüs ile gitmek zorunda kalanlar ise uzun bekleme süreleri, kalabalık bir ortam ile karşı karşıya kalıyorlar. Özellikle son 3-4 senedir Büyükşehirlerde toplu ulaşım berbat hale geldi. Her gün birkaç otobüs veya metrobüsün yandığı, kaza yaptığı haberleri ile karşılaşılıyor. Üçüncüsü; evden çalışma çoğu zaman esnek çalışma saatlerini de beraberinde getiriyor. Örneğin; kişi öğlende saat 14.00 ile 16.00 arasında internetten film seyredip bunun karşılığında saat 20.00’e kadar mesai yapabiliyor. Dördüncüsü; evden çalışma sayesinde kişiler birden fazla işte çalışabiliyorlar ve böylece gelirlerini artırabiliyorlar.
Her şey tabi ki güllük gülistanlık değil. İşverenler ve çalışanlar açısından olumsuz yanlar da var. Çalışanlar ofis ortamında diğer iş arkadaşları ile daha az vakit geçiriyor, onlarla iletişimleri azalıyor ve örgütsel bağlılıkları zayıflayabiliyor. Verimlilik açısından iki farklı görüş var. Birincisi; çalışanların evlerinde rahat oldukları için daha verimli oldukları iddiası. İkincisi ise çalışanların üzerindeki denetimin zayıflaması sonucu verimliliğin düştüğü iddiası. Üniversitelerin hem pandemi hem de deprem sonrasında uzaktan eğitime yönelmesi sonucunda öğretim üyelerinin de karşılaştığı bir sorun var. Öğrenciler yüzyüze eğitimde daha disiplinli iken online eğitimde disiplin sorunu yaşıyor ve ders takip oranları düşüyor. Evden çalışmanın çalışanlar açısından bir diğer dezavantajı da evde harcanan elektrik, internet vb harcamaların artıyor olması. Çalışan eskiden ofiste bilgisayar başında çalıştığı için elektrik, internet gibi maliyetleri firma karşılıyordu. Evden çalışma usulünde ise kişi bilgisayar, ışık, internet gibi imkanları evinde kullandığı için faturaları artıyor. Bazı firmalar, bunun için evden çalışan personeline bir miktar katkı sağlıyor.
Sonuç olarak evden çalışmanın hem firma hem de çalışan açısından çeşitli avantaj ve dezavantajları var. Ancak evden çalışmanın yaygınlaşması bize evden çalışmanın avantajlarının bir miktar daha fazla olduğunu gösteriyor.
Evden çalışmanın yaygınlaşmaya devam etmesi bekleniyor ki bunun çeşitli sonuçları olacak. Birincisi; özellikle beyaz yakalıların İstanbul, Ankara gibi büyükşehirlerde yaşaması mecburiyeti ortadan kalkacak. Bir miktar beyaz yakalı Bodrum, Antalya, Muğla gibi yerlere gidip yerleşebilecek. Hatta Kastamonu gibi doğal güzellikleri olan şehirler de akıllı politikalar ile bir miktar beyaz yakalıyı kendisine çekebilir. Düşünsenize! İki adım öteye iki saatte gidebildiğin egsoz dumanı içindeki İstanbul yerine yeşil bir bahçe içinde villada Kastamonu’da yaşıyorsun. Küçük şehirlerde ev ve arsa fiyatları artacak. Farklı bir göç olgusu ile karşılaşacağız.
İkincisi; İstanbul’da büyük ofislerin yerini daha küçük ofisler alacak. Yüksek gökdelenler ofislerini evlere veya başka ortamlara dönüştürmek zorunda kalacaklar. Eğer evlere dönüşüm olursa ev kiralarında azalma görülecek.
Üçüncüsü; insanların bir kısmı canı sıkıldığında evden çalışma yerine kafelere giderek çalışacak. Kafelerin sayısı ve müşterileri artacak. Kafeler, evden çalışanları kendilerine çekmek için stratejiler geliştirecekler. Dünya’nın çeşitli ülkelerinden farklı yemek ve içecek türlerini sunmaya, hizmet kalitelerini yükseltmeye başlayacaklar.
Dördüncüsü; Evden çalışan insanların internette geçirdiği süre artacak. İnternet üzerinden alışveriş yaygınlaşacak, yeni internet siteleri açılacak. İnternet oyun ortamları, Metaverse, uzaktan eğitim gibi kavramları daha sık duyacağız. Bilgisayar kodlama, sistem mühendisliği gibi meslekler gözde olacak.
Beşincisi; evden çalışma ortamının yaygınlaşması ve deprem korkusu insanların villa tipi müstakil evlere ilgisi artacak. Maraş depremi sonrasında devlet en fazla 4-5 katlı evlerin inşa edileceği kentsel dönüşüm projelerini destekleyecek. Şehirlerde yeşil alan miktarı artacak.
Altıncısı; Türkiye yurtdışında evden çalışan beyaz yakalıları çekmek için stratejiler, politikalar geliştirecek. Eğer başarılı olursa Türkiye’ye özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerine yurtdışından gelip yerleşenler olacak. Karadeniz bölgesi akıllı stratejiler ile Arap ve körfez ülkelerinden beyaz yakalıları kendine çekebilir.
Yedincisi; evden çalışmanın yaygınlaşması turizm faaliyetlerini artıracak. İnsanlar canları istediğinde turistik yerlere gidip oradan internete bağlanarak çalışabilecek. Antalya’da plajda şemsiye altında bilgisayarı ile çalışan kişi sayılarının arttığını göreceğiz. Kültürler arası iletişim artacak.
Sekizincisi; evden çalışmanın artması sonucu uzaktan eğitim talebi artacak. Lisans bitirmiş olan evden çalışanlar farklı alanlarda uzaktan eğitimle lisans ve yüksek lisans yapma talebinde bulunacaklar. Üniversitelerin uzaktan eğitim programları yaygınlaşacak. Birkaç lisans ve yüksek lisans sahibi kişilerle karşılaşacağız.
Kısaca sonuç olarak evden çalışma çeşitli dezavantajları olsa da baskın gelen avantajları sayesinde yaygınlaşacak ve bunun da önemli ekonomik ve sosyolojik sonuçları olacak.