Geçen yazımızda Millî Mücadele/İstiklâl Savaşı yıllarında, Kastamonu’da İzmir’in işgali ve M. Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışının hemen sonrasında 15 Haziran 1919 tarihinde Ahmet Hamdi (Çelen) ve Hüsnü (Açıksöz) Beyler tarafından İzmir’in işgalini protesto ve Millî Mücadele’ye destek amacıyla yayımlanmaya başlayan Açıksöz gazetesi ile Yazı İşleri Müdürü Hüsnü Açıksöz’ün 1933 yılında Kastamonu’da basılan İstiklâl Harbi’nde Kastamonu kitabından söz etmiştik. Yazımızı bitirirken de bir sonraki yazımızda Hüsnü Açıksöz’ün İstiklâl Savaşı ve Cumhuriyetimizin kuruluş yılları makalelerini ele alacağımızı belirtmiştik.

         Yazılarımızda sözünü ettiğimiz hizmetlerini Kastamonulular ve devlet adamlarımız unutmamışlar; Açıksöz’ü 3 Nisan 1939 tarihinde Kastamonu milletvekili seçmişlerdir. Ne yazık ki Hüsnü Bey seçildikten kısa bir süre sonra hastalanmış, İstanbul Şişli Etfal Hastanesinde geçirdiği ameliyat sonrası 27 Ağustos 1939 tarihinde vefat etmiştir. Mezarı, Feriköy Mezarlığı’ndadır. Millî futbolcu, İsfendiyar Açıksöz’ün babasıydı. 1894 yılında, o tarihte Osmanlı toprağı Bulgaristan’ın Kırcali şehrinde doğmuş, zabıt kâtibi babasının görev yer Çerkeş’te ilkokul ve rüştiyeyi okumuş, babası Kastamonu’ya tayin olunca da Kastamonu Sultanîsinde (Lisesinde) orta öğrenimini sürdürmüştü (1913). I. Dünya Savaşı’nın çıkması üzerinde askere alınmış, ihtiyat zabiti olarak Kafkas Cephesinde görevlendirilmiş (1915-1918), savaş sonrası Sultanîyi bitirmiştir (1919). 1919 yılında Açıksöz’le gazeteciliğe başlayan Hüsnü Bey, ayrıca memurluk, öğretmenlik de yapmış, Müdafaa-i Hukuk, Hilâl-i Ahmer (Kızılay), Himâye-yi Etfâl (Kimsesiz Çocuklar), Türk Ocağı gibi derneklerde önemli hizmetlerde bulunmuştur. Artık, o bir Kastamonuludur. Kastamonu milletvekili seçilerek hemşehriliği perçinlemiştir. Soyadı Kanunu çıkınca, Açıksöz’ü gururla soyadı almayı bilmiştir (1934).

            Hüsnü Açıksöz’ün, arkadaşı Ahmet Hamdi Çelen’le 15 Haziran 1919 tarihinde başladığı Açıksöz yolculuğu 14 Aralık 1931 tarihine kadar 2770 sayı sürmüştü. 19 Mayıs 1937 tarihinde ise Doğrusöz gazetesi macerasını başlatacaktır. Bu iki kendi gazetesi dışında eski Köroğlu ve Kastamonu (1934-1937) gazeteleriyle Kastamonu Halkevinin Ilgas (1936) dergisinde de yazıları yayımlanmıştır. Köroğlu gazetesindeki şiirleri dâhil yazılarının tamamı, Kastamonu orta ve yüksek dereceli okullarında, Kastamonu Üniversitemizde uzun yıllar yöneticilik, öğretim üyeliği yaptıktan (56 yıl) sonra 2020 yılında emekliye ayrılan değerli hemşehrimiz Dr. Mustafa Eski tarafından bir araya getirilip 2008 yılında yayımlanmıştır:

            Hüsnü Açıksöz’ün Makaleleri; bs. haz. Yrd. Doç. Dr. Mustafa Eski, Önder Matbaacılık, Ankara 2008, 391 s. Kastamonu Valiliği İl Özel İdaresi Yayını.

            Kitap, 2008 yılındaki Vali Nurullah Çakır’ın Sunuş’u ile başlıyor.

            Dr. Mustafa Eski’nin kaleme aldığı Ön Söz’den (s. XV-XVI) kitabın yayım amacı, içeriği ve ana özelliklerini öğreniyoruz:

            “Açıksöz, Kurtuluş Savaşı süresince izlediği yayın anlayışıyla bütün Batı Karadeniz Bölgesi’nin en önemli gazetesi olmuştur.

            Kurtuluş Savaşı yıllarında M. Kemal Paşa’nın yanında yer almış, ölünceye kadar onun ve ilkelerinin savunucusu olmuştur.

            Bu araştırmada Açıksöz, Doğrusöz, Kastamonu ve Köroğlu gazeteleri ile Ilgas dergisinde yayımlanan yazıları bir araya getirilmiştir. Gazete koleksiyonları arasında kalan yazılar unutulmaya mahkûmdur. Bunları, günümüz insanları, özellikle genç kuşaklar okumalı, Hüsnü Açıksöz gibi vatansever bir dava adamı unutulmamalıdır...”

            Ön Söz’den sonra Dr. Eski’nin “Hüsnü Açıksöz’ün Hayatı Çalışmaları ve Açıksöz Gazetesi” başlıklı incelemesi gelmekte (s.1-7).

            Kitapta sırasıyla H. Açıksöz’ün Açıksöz’deki 29, Doğrusöz’deki 181, Kastamonu’daki 2 yazısı ile Ilgas dergisindeki 2 yazısı yer almaktadır. Şiirlerinden Örnekler bölümünde ise Köroğlu gazetesinden 2 (1915, 1917), Açıksöz gazetesinden de 3 (1919-1922) şiir seçilmiştir.

            Makaleler içinde, Hüsnü Açıksöz’ün İstiklâl Savaşı ve Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında kaleme alıp Açıksöz’de yayımladığı 29 başyazının özel bir önemi bulunmaktadır. Çünkü, bizzat yaşanmış günlerin ürünüdür. Söz konusu 29 başyazının başlığı ve gazetede yayım tarihi şöyledir:

1.Kara Günler (15.06.1919); 2. Beceriklilik (22.06.1919); 3. Maarifin Âtisi (27.06.1919); 4. Hakikat Ölmez (06.07.1919); 5. Mandadan Evvel İstiklâl (24.08.1919), 6. İntihabat Başladı (19.10.1919); 7. Gözümüzü Açalım (26.10.1919); 8. Zavallı Esirlerimiz (02.11.1919); 9. Anadolu Gözüyle İstanbul (14.12.1919); 10. Belediye ve Belediye İntihabatı (04.10.1920); 11. Harp mi, Sulh mü? (09.03.1922); 12. Orduya Selam (12.03.1922); 13. Mukaddes ve Büyük Muharebe (21.03.1922); 14. Köylerimizde Maarif Hissi (23.03.1922); 15. Garip ve Aldatıcı Bir Teklif (27.03.1922); 16. Teklifin Sebepleri (30.03.1922); 17. Yunanlıların Son Tehditi (16.04.1922); 18. İzmir’in İşgali (14.05.1922); 19. İngilizlerin Son Oyunu (24.05.1922); 20. Tavassut Beklemeyeceklermiş (04.06.1922); 21. Dördüncü Yılımız (15.06.1922); 22. İktisadi Mücadele (28.06.1922); 23. Geridekilere Düşen (05.07.1922); 24. Zafer Muhakkak Bizimdir (07.07.1922); 25. Bizim İstediğimiz (09.07.1922); 26. Bizim Görüşümüz/1 (11.10.1923); 27. Bizim Görüşümüz/2 (13.10.1923); 28. Himâye-i Etfâl Kongresinde (14.10.1923); 29. İki Köyde Bir Cevelan (11.11.1923).

Hüsnü Açıksöz’ün Açıksöz’deki başyazıları bu kadar ama Dr. Mustafa Eski’nin tespitine göre imzasız birçok yazısı daha var. Devlet memuru olduğu için birçok yazısına imzasını koymaktan çekinmiş olabileceğini isabetle yine Dr. Eski yazıyor.

Açıksöz gazetesinde yayımlanan savaş ve kuruluş yılları haberlerinin, tanınmış yazarların makalelerinin ise değeri, önemi tartışılmaz. Prof.Dr. M. Serhat Yılmaz ve Dr. Mustafa Eski, kitap ve makalelerinde yeri geldikçe Açıksöz’ün haberlerini de değerlendirmişlerdir. Dr. Eski’nin Kastamonu Basınında Millî Mücadele’nin Yankıları adlı (Ankara 1995) bir kitabı da vardır.

Kitapta yer alan Hüsnü Açıksöz’ün Doğrusöz gazetesindeki 1937-1939 yıllarına ait 181ve Kastamonugazetesinde 1934-1937 yıllarında yayımlanan iki yazısında ise Cumhuriyet’in Atatürk döneminde yaşananlarla ilgili çok değerli bilgiler, görüşler yer almıştır. Yazmakla bitmez.

Kitaptaki yazıların her biri tekrar tekrar okunmalı. T.C.’nin hangi şartlar altında kurulduğu iyi öğrenilmeli. Silah yerine kalemlerini kullanan şair, yazar ve eğitimcilerin, gazetecilerin hizmetleri de unutulmamalı... Dr. Mustafa Eski’ye teşekkür borcumuz her geçen gün çoğalıyor... Hüsnü Açıksöz’ün durağı bir kez daha cennet olsun!