Kastamonu kültürü araştırmacılarından, eğitimci Ata Erdoğdu 1991 yılında yayımlamaya başladığı Kastamonu Kültürü dizisinde 2023 Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. yılında 8,9 ve 10. ciltleri de yayımlamayı başardı. Kastamonu Kız İlköğretmen Okulu Mezunları Buluşması dolayısıyla 28 Nisan-3Mayıs 2023 tarihleri arasında Kastamonu’ya gittiğimizde Şerife Bacı Öğretmenevine gelerek üç cildi de armağan etmek lütfunda bulundu. Eşi, Kastamonu Kız İlköğretmen Okulundan öğrencim olduğu için kendisine sevgi ve saygım biraz daha fazladır.
Ülkemizin yaşadığı ekonomik kriz, yüksek enflasyon sebebiyle baskı maliyetlerinin anormal yükselişi karşısında kitap yayımlamanın âdeta imkânsız hâle geldiği bir ortamda Ata Erdoğdu’nun “namus belasına” der gibi Kastamonu Kültürü dizisini tamamlamasını “büyük kültürel kahramanlık” olarak değerlendirmek zorundayız. Kitapların künyeleri şöyle:
Ata Erdoğdu, Kastamonu Kültürü 8/Afetler 1: Sel, Dolu, Yıldırım, Kar, Heyelan, Fırtına, Yangın, Kastamonu 2023, 605 s.
Ata Erdoğdu, Kastamonu Kültürü 9/Afetler 2: Deprem, Orman Yangınları, Taşıma ve Ulaşım, Kastamonu 2023, 602 s.
Ata Erdoğdu, Kastamonu Kültürü 10/Donanma Cemiyeti, Tayyare Cemiyeti, Sinema Kültürü, Piyasa ve Ticaret, Mebus/Milletvekillerimiz, Kastamonu 2023, 602 s.
Kültürü zengin illerin genellikle ansiklopedileri yayımlanmıştır: İstanbul, Bursa, Kayseri Ansiklopedileri ilk aklıma geliverenler. Kastamonu da ansiklopedisi olması gereken bir ildir. Bu yapılamamıştır ama Ata Erdoğdu dostumuz, ansiklopedide yer alması gereken birçok maddeyle/unsurla ilgili on ciltlik bir malzeme ortaya koyma hünerini göstermiştir. Elimizdeki üç cildin, tanıtım/sunuş yazılarını sırasıyla Prof.Dr. Serhat Yılmaz (8), Op.Dr. Galip Vidinlioğlu (9) yazmışlardır.
Ata Erdoğdu, söz konusu üç cildin başında yer alan Ön Söz’lerinde Kastamonu Kültürü çalışmasının amacını, hikâyesini anlatıp ciltlerin konularıyla ilgili ön açıklama yapmaktadır. Onuncu cildin Ön Söz’ünde ise on cildin yayım sürecini anlattıktan sonra şu paragrafla sözlerini tamamlamaktadır:
“Vatan dediğimiz, havasını teneffüs ettiğimiz bu topraklara çok borcumuz var. Bu borçları ödemenin bir yolu; geçmişi ile gurur duyan ve ona layık bir evlat olabilmek olduğunu düşünüyorum. Ataların miras bıraktıkları zengin ve çeşitli kültürel değerleri gelecek nesillere taşımak görevi bizim. Kendi adıma, bu görevi yerine getirdiğimi düşünüyor ve bunun huzurunu hissediyorum.”
Türkiye’nin son üç yılda yaşadığı doğal afetler, ekonomik kriz Ata Erdoğdu’ya bu üç cildi yazdırmıştır. Ciltlerde neler yer alıyor? Bir bölümünün sadece başlığını aktarmakla yetinmek zorundayız:
· Kastamonu Kültürü 8: Afetler 1:
I.Bölüm: Afetlerde Devlet, İtfaiye-Tulumbacılar, Kızılay, AFAD, İlçe İtfaiyeleri
II.Bölüm: Yağış, Yağmur Duası, Kastamonu’da Yaşanmış Sel Felaketleri, Kastamonu’da Dolu Felaketleri, Yıldırım Afeti, Kastamonu’da Kar, Heyelan, Fırtına, Hortum Felaketleri
III.Bölüm: Yangın, Kastamonu Eyaletinde 19.Yüzyıl ve Öncesi Yangınlar, 20.Yüzyıl Yangınları
Değerlendirme, Kaynaklar
· Kastamonu Kültürü 9: Afetler 2:
I.Bölüm: Deprem, 20.Yüzyılda Kastamonu’da Depremler, Kastamonu’da Yaşanan Diğer Depremler
II.Bölüm: Orman Yangınları, Kastamonu Orman Teşkilatı, Kastamonu’da Orman Yangınları, Mahallî Gazetelerde Orman Yangınları
III.Bölüm: Taşıma ve Ulaşım, Eski Yıllarda Taşıma ve Ulaşım
IV.Bölüm: Kara Yolu, Yol Yapımı ve Yol Vergisi, Yol, Karayolları 15. Bölge Genel Müdürlüğü, Kastamonu’da İlk Yapılan Yollar, 1933-2023 Arasında Karayolları, 20.Yüzyılda Kastamonu’da Yol, YSE-Köy Hizmetleri-İl Özel İdaresi-Orman Bölge Müdürlüğünün Yaptığı Yollar
V.Bölüm: Deniz Taşımacılığı, Kastamonu Liman ve İskeleleri, İnebolu Limanının Önemi
VI.Bölüm: Demir Yolu Taşımacılığı, Demir Yolu ve Kastamonu
VII. Bölüm: Hava Yolu Taşımacılığı, Kastamonu ve Hava Yolu
· Kastamonu Kültürü 10: Donanma, Tayyare Cemiyetleri, Sinema Kültürü, Ticaret, Milletvekillerimiz
I.Bölüm: Donanma Cemiyeti, Kastamonu’da Donanma Cemiyeti, Fazıl Berki Tümtürk
II.Bölüm: Türk Tayyare Cemiyeti, Kastamonu’da Tayyare Cemiyeti, Kastamonu’da Tayyare Sineması, Kastamonu-Safranbolu ve Araç Tayyaresi, Kastamonu Hava Alanı
III.Bölüm: Sinema: Kastamonu’da Çekilen Filmler, Kastamonu’da İlk Sinemalar, Açık Hava Sinemaları, İlçe Sinemaları
IV.Bölüm: Piyasa ve Ticaret: Pazarlar, Üretim Tesisleri, Kastamonu İthalat ve İhracat, İhraç Ürünlerimiz, Tüccarlarımız
V.Bölüm: Kastamonu Mebus/Milletvekilleri: Osmanlı Mebusları, TBMM Kastamonu Milletvekilleri
Kastamonulu hemşehrilerimiz ve yeni nesiller eğitimci, kültür araştırmacısı Ata Erdoğdu’yu söz konusu on ciltlik araştırması, eserleri dolayısıyla daima saygıyla anacaklardır. Kitaplığa gitmeseler bile İnternette ondan yararlanacaklardır. Ancak, onun Kastamonu yerli dokumalarını Vali Enis Yeter döneminde nasıl ihya ettiğini, davul kültürünü gündeme getirdiğini, festival düzenlediğini sadece erbabı biliyor. Ona ve çalışmalarını destekleyen eğitimci eşine ne kadar teşekkür etsek az. Şayet teşekkür etmek isteyen olursa öncelikle kitaplarını okumaları yeterlidir. Çünkü, yazarlar kitapları, yazıları okundukça nefes alırlar, hayatta kalırlar, hatta öldükten sonra bile yaşamayı sürdürürler...