Kana rengini veren ve oksijenin hücrelere taşınmasını sağlayan “hemoglobin proteini” kanda alyuvarlar ile taşınıyor. Kandaki hemoglobin, normal seviyenin altına düştüğünde ya da alyuvarların sayısında azalma gözlendiğinde ise halk arasında kansızlık olarak bildiğimiz “anemi” ortaya çıkıyor.
Anemi, çok çeşitli belirtilerle ve farklı türlerde ortaya çıkabiliyor. Anemiye karşı önlem almak ve doğru bir tedavi planı uygulamak çok önemli.
Aneminin Nedenleri
• Demir eksikliği, B12 eksikliği, Folik asit eksikliği
• Travma ya da iç kanama gibi nedenlere bağlı kan kayıpları
• Doğumsal olarak gelişen genetik anemiler (Akdeniz anemisi gibi)
• İleri yaş
• Bazı kronik hastalıkların varlığı
Anemi Belirtileri
• Nefes darlığı, çarpıntı, çabuk yorulma, halsizlik
• Üşüme, solgunluk
• Dudaklarda çatlaklar
• Baş dönmesi, baş ağrısı, göz kararması
• Konsantrasyonda bozukluk, unutkanlık
• Saç dökülmesi, tırnak kırılmaları
• Huzursuz bacak sendromu
Anemi Nasıl Teşhis Ediliyor?
• Bir klinik muayene ve tam kan sayımı ile teşhis edilebiliyor.
• Tam kan sayımı testi ile kandaki hemoglobin seviyesi değerlendiriliyor. Gerek görülürse periferik yayma, idrar ve gaita örnekleri, kolonoskopi, jinekolojik muayene, dalak ve böbreklerin ultrason görüntüleri de analiz edilebiliyor.
Anemi Tedavi Edilmezse
• Anemi hastalığı tedavi edilmediği takdirde demir eksikliğine bağlı olarak kalpte büyüme, kalp yetmezliği gibi sonuçlar ortaya çıkabilir.
• Nefes darlığı oluşarak akciğerler zorlanabilir.
• Doku ve kaslara yeterli oksijen gidemediği için, iç organlar ve kaslarda yorulma gözlenebilir.
Peki anemi varlığında tıbbi beslenme tedavisi nasıl olmalı? Gelin bir bakalım.
Yumurta
• Yumurta sarısında bulunan demir miktarı ette bulunan demir miktarına benziyor.
• Haftada en az 2-3 kez haşlanmış yumurta tüketimi sağlanmalı.
Kurubaklagiller Önemli
• Demirden zengin olan kurubaklagil tüketimi haftada 4 gün sağlanmalı.
Siyah Üzümün Gücü
• Demir depolarını doldurma konusunda ilaç takviyesi kadar güçlü olan siyah üzümden her gün 10 adet tüketerek demir depoları artırılabilir.
Kuru Meyveler
• Demir deposu olan kuru meyvelerden, özellikle kuru kayısı ve kuru üzümden gün içinde belirli bir miktarda tüketilebilir.
Kırmızı Et
• Demir açısından oldukça zengin olan kırmızı et, haftada 1-2 kez tüketilebilir.
• Kırmızı et tüketilen öğünlerde bol limonlu salata tercih edilmeli. Böylece demir emilimi artırılabilir.
Tavuk Etindeki Gizli Demir
• Beyaz et olarak bildiğimiz tavuk eti de iyi bir demir kaynağı.
C Vitamininin Etkisi
• C vitamini, demir emilimini artırıyor. Demir içeren besinlerle birlikte tüketildiğinde, demirin vücut tarafından daha iyi emilmesini sağlıyor. Bu nedenle kivi, çilek, biber, domates, kuşburnu, ananas, turunçgiller gibi C vitamininden zengin meyve-sebzeler beslenmeye eklenebilir.
Yağlı Tohumlar Unutulmasın
• Demir ve bakır açısından iyi bir kaynak olan fındık, badem, ceviz, kaju, kabak çekirdeği gibi yağlı tohumlar gün içinde kontrollü olarak tüketilerek kansızlığı önlemede etkili olabilir.
Koyu Yeşil Yapraklılar
• Ispanak, pazı, marul, brokoli, lahana, maydanoz gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler de kansızlığa olumlu etki ediyor.
Hayvansal-Bitkisel Demir Dengesi
• Hayvansal ve bitkisel demir kaynakları arasında farklılıklar var. İkisinden de dengeli şekilde tüketilmeli. Eğer vejetaryen ya da vegan bir diyet uygulanıyorsa, yeterli demiri sağlamak için özenli bir beslenme planı hazırlanmalı.
Demir Emilimini Engelleyen Besinlere Dikkat
• Bazı besinler demir emilimini azaltıyor. Özellikle kola, çay ve kahvede bulunan tanen adlı bileşenler demir emilimini engelliyor. Demir takviyeleri ya da demir açısından zengin besinleri çay ya da kahveyle birlikte tüketmekten kaçınmak gerekiyor.
Çay-Limon İkilisi
• Demir emilimini önleyen çay, limonla birlikte tüketilirse emilimi önleme gücü azalıyor. Bu nedenle çaylar açık ve limonlu tüketilmeli. Ayrıca tüketim miktarını abartmamakta fayda var.
Kalsiyum-Demir İlişkisi
• Yüksek kalsiyum tüketimi demir emilimini önlüyor. Bu nedenle süt ve süt ürünleri, demir takviyesi olan bir ilaçla birlikte alınmamalı.
Pişirme Yöntemleri
• Demir açısından zengin besinleri az suda haşlamak ya da buharda pişirmek, demir kaybını önlemeye yardımcı oluyor.
Anemiyi ciddiye alarak önerilerime dikkat etmenizi tavsiye eder, sağlıklı günler dilerim.