Anadolu’nun ilk, Galatasaray Lisesi ve İstanbul Erkek Lisesi’nden sonra Türkiye’nin üçüncü ve yine Türkiye’nin ilk resmi lisesi Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi 138’inci yaşını kutluyor.
Koca bir eğitim çınarı olarak Kastamonu’da hizmet veren bu önemli eğitim yuvası ve tarihin tanığı lise, pek çok özelliği ve ilkleri ile ülkede ve şehirde fark yaratmaya devam ediyor. Kastamonu’da 8 yıl 9 ay valilik yapmış olan Abdurrahman Nurettin Paşa tarafından yaptırılan lisenin temelleri 20 Nisan 1885 yılında atılmıştı.
LİSE, HALKTAN TOPLANAN ALTINLARLA YAPILMIŞTIR
Bugünkü Cumhuriyet Meydanı’nı çevreleyen arsayı temin eden Abdurrahman Paşa, 20 Nisan 1885’te arsanın bir bölümü üzerinde lisenin eski binasının inşaatına başlamış, binanın dereye bakan cephesini sağlam temeller üzerine oturtarak kaymayı önlemiştir. Sadece bu işe bin Osmanlı altını harcanmıştır. Abdurrahman Paşa, lise binasının inşaatı ile yakından ilgilenmiş, binanın tamamı için gerekli olan 8 bin 500 altın lirayı halktan toplamış ve yine halktan kurulan bir komisyonca harcamalar yapılmıştır. Okul binası 4 yılda tamamlanabilmiştir. Abdurrahman Paşa, okulun ilk sınıfını Askeri Rüştiye binasında açmıştır. 1887 yılında İdadi Müdürlüğüne Celal Bey tayin edilmiştir. Bu zamanda iki sınıf vardır. 1888 yılında sınıf sayısı üç, 1891-1892 senesi başında sınıf sayısı beş olmuştur. 1895’te yedi sınıflı idadi olmuştur.
1892 yılından itibaren 50 parasız, 50 paralı yatılı öğrenci alınarak yatılılık başlatılmıştır. 1900-1901 ile 1903-1904 yıllarında okula bir Ziraat Şubesi eklenmiş ise de 1904 yılından sonra bu şube kaldırılmıştır.
1912-1913 ders yılına kadar Eğitim- Öğretim normal devam etmiş, bu ders yılından itibaren okulun adı İdadi'den Sultani'ye çevrilmiştir. Yine bu ders yılı içerisinde liseye bağlı olmak üzere bir de ilk kısım oluşturulmuş ve lise onuncu sınıftan itibaren Edebiyat ve Fen diye iki şubeye ayrılmıştır. 1922-1923 yılında Sultani ismi liseye çevrilmiş, sınıf adedi 11’e indirilmiştir. 1925 yılında ise ilk kısım kaldırılmış, Lise Orta kısmı ile birlikte eğitim ve öğretime devam etmiştir. 1929’da kız öğrencilerle karma eğitime geçilmiştir. Anadolu'nun ilk lisesi olan Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi’nin bütün çevre illerden gelen öğrencilerle mevcudu artmış, kadrosu çok değerli elemanlarla takviye edildiği için bu okula gelmek isteyen öğrenciye cevap veremez olmuştur. Yeni şubeler açmak, ek binalar yapmak durumu ortaya çıktığından lise binasının dere kenarında Atatürk Caddesi’ne bakan evler istimlâk edilerek 29 Eylül 1937 tarihinde Bakanlıktan gelen projeye uygun olarak orta kısım inşaatına başlanmıştır. 1945’te hizmete açılan bu bina 10 sınıf, 2 laboratuvar, 1 konferans salonu, 1 yemekhane ve 1 dolap hane ihtiva etmekte olup, bu gün lise binası olarak kullanılmaktadır. Lise, ilk mezunlarını 1891’de vermiştir. Cumhuriyet’in ilanından sonra Kastamonu Lisesi ve 1963 yılında kurucusu adına izafeten Abdurrahmanpaşa Lisesi adı verilmiştir.
1995 yılında lisenin okul ve pansiyon binası büyük bir onarımdan geçirilerek restore edilmiş, Bilgisayar, Fizik ve Kimya laboratuvarları, teknoloji odası çağın normlarına göre hazırlanmış pansiyon kısmı, günün şartlarına göre donatılmış çağdaş bir kütüphanesi, öğrenci ve öğretmenlerin kullanabileceği lokali, her türlü saha sporlarını yapılabileceği bir bölümü yeşil alan olan bahçesiyle, modern ve öncü halini almıştır.
HOCAM BİZİ YOK YAZMAYIN! BİZ ÇANAKKALE’YE GİDİYORUZ!
Kurtuluş Savaşı yıllarında Erzurum, Trabzon, Galatasaray Lisesi, İstanbul Erkek lisesi gibi okullarla beraber Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi’nden de cepheye giden pek çok öğrenci olmuştur. I. Dünya Savaşı’nın yaşandığı 1914-1918 yılları okul tarihinin en hüzünlü dönemidir. Osmanlı arşivlerinden yapılan araştırmalara göre; Kastamonu Sultanîsi’nin, 1915 yılında 63’ü lise ve 4’ü orta kısmından 67 öğrencisi Çanakkale ve Kafkas cephelerine asker olarak sevk edilmiştir. 1916 yılında orduya katılan 8’i lise ve 5’i orta kısmından 13 öğrencisi ise I. Dünya Savaşı’nın farklı cephelerinde savaşmıştır. 1916-1917 ve 1917 Ekim ayından itibaren askerlik kanunu kapsamında eğitim gören en az 30 öğrencisi askere alınmıştır. Böylece Kastamonu Mekteb-i Sultanîsi’nden I. Dünya Savaşı’na katılan öğrenci sayısı en az 120’ye ulaşmıştır.
Kastamonu Sultanîsi öğrencileri vatan müdafaası uğruna tahsillerinden, hayallerinden ve canlarından vazgeçmiştir. Vatana verdikleri değer, kendi hayatlarına verdikleri değerden çok daha fazla olmuştur. Bu nedenle Kastamonu Sultanîsi, I. Dünya Savaşı yıllarında lise kısmı şubelerinin birçoğunu açamadığı gibi 1916-1917 ve 1917-1918 ders yıllarında mezun da verememiştir. 1919 yılında askere giden lise kısmı öğrencisinden sadece 14’ü geri dönebilmiştir. 20 tane öğretmen de cepheye gitmiştir. Şu an belgeli olarak bulunan 30 tane şehit öğrenci vardır. Baba isimleri olmadığı için diğer öğrencilerin isimleri bulunamamıştır. Şehit olan 30 öğrenci ve 6 öğretmenin adı lisenin girişinde yaptırılan Çanakkale Köşesinde yaşatılmaktadır.
